22 ноября 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Азаматхан Әміртай: Бәрі қазақ тілінде сөйлесін, шаңырақты сыйласын дейтін болсақ, бір тілде сөйлейтін халық жасауға тиіспіз

Азаматхан Әміртай: Бәрі қазақ тілінде сөйлесін, шаңырақты сыйласын дейтін болсақ, бір тілде сөйлейтін халық жасауға тиіспіз
Соңғы жылдары еліміздің қауіпсіздігіне, жерінің тұтастығына қатер төндіретін және тыныш отырған қаймана жұрттың арасына іріткі салатын шетін мәселелер көбейіп келеді. Соның бірі ұлтаралық қақтығыстар, жанжалдар, текетірестер. Арыға бармай-ақ қоялық, биылғы жылы ақпанда болған Қордайдағы қазақ дүнген қақтығысы және күні кеше болған Ұйғыр ауданындағы дүрбелең.

Соңғысында адам өлмеседе, қан төгілді біраз адам пышақталды. Қазақпен ұйғыр арасына сына қағылды. Бұл жақсылықтың нышаны емес. Әрине құқық қорғау орындары заңға сәйкес өз жұмыстарын жасай жатар. Біздің айтқымыз келгені, осындай жанжалдардың түпкі тамырына үңілу. Себеп неде?

Ең бастысы сырттан келіп (әңгімеге арқау болып отырған ұйғыр-дүнгендер Қытайдан қысым көріп Қазақстанға 1877-1884 жылдары қоныс аударған) елімізді мекен еткен өзге ұлт өкілдерін бір шаңырақтың астында, бір баладай тәрбиелейтін мемлекеттік идеологияның болмауында. Сырттан босып келген келімсектерді ішкізіп-жегізіп, баспана беріп еркінсітіп қойғанымыз аздай, мәдени орталықтар, мектептер, театрлар ашып. тілін, мәдениетін т.б дамытуға мүмкіндік беріп, тым тайраңдауына жол аштық.

Мәселен, әлеуметтік желі бетінде жүрген, мына бір деректерге назар аударсақта жеткілікті: «Бүгінде Этномәдени бірлестіктердің өзінің саны 800-ден асады, оның ішінде 28-і республикалық. 15 тілде газет-журнал, 8 тілде радиобағдарламалар 7 тілде телебағдарламалар шығады. Білім беру толықтай өзбек, тәжік, ұйғыр және украин тілдерінде жүргізілетін 88 мектеп жұмыс істейді. 108 мектепте 22 этностың тілі жеке пән ретінде жүргізіледі. Осымен қатар, балалардан басқа үлкендер де 30 этнос тілдерін оқуға мүмкіндік алған 195 этно-білім беру кешендері, жексенбілік және лингвистикалық мектептер ашылды. Қазақ және орыс театрларын қоспағанда елімізде тағы төрт ұлттық – өзбек, ұйғыр, кәріс және неміс театрлары жұмыс істейді».

Дәл мұндай жағдай еш елде жоқ шығар. Бұл биліктің жалпақшешейлігі, бұл қазақтың тым қонақжайлығы. Жарайды мәдени ошақтар ашылсын, тілін дамытсын. Бірақ қай елде отырғанын кез-келген диаспора сезіну керек. Қарын тойды екен деп қазақтың тілін менсінбеуге, мемлекеттің заңын елемемеуге, мемлекет ішінен мемлекет құрғысы келетін арам пиғылдарын іске асыруға әрекет етуге бола ма? Жоқ. Бұған ешкім жол бермейді. Бұл иісі қазақтың жері. Қаңғып келгендер шаңыраққа қарасын!

Біз мына көрші жатқан өзбектерден тәлім алғанымыз жөн. Мәселен тәуелсіздік жылдары ол елде 100-ден астам қазақ мектептері жабылды. Амалсыз қазақ балалары өзбек мектептеріне барды, өзбек тілінде яғни мемлекеттік тілде білім алды. Осылайша олар өз жерінде өмір сүріп жатқан қазақты да, тәжікті де, ұйғыр мен кәрісті де өздеріне «сіңіріп» өзбек жасауға тырысты. Солай болды да. Қазір бір шаңырақ астында мамыражай өмір сүруде.

Біз керісінше, өз жеріміздегі өзге ұлт өкілдеріне бас-бастарына мектеп, мәдени ошақтар ашып беріп, өзімізге тартудың орнына кері итерудеміз. Мұндай жағдайда өз тілінде сөйлеген, өз мектебіне барған, өз театрын көрген адам қазақ тілін кайтсін! Шаңырақты қалай сыйласын. Шыны керек, қазір олардың жағдайын жасауға біз міндеттеме алғандай болып қалдық. Үнемі бұлай болуы тиіс емес. Демек алдағы уақытта елде тыныштық болсын, бәрі қазақ тілінде сөйлесін, шаңырақты сыйласын дейтін болсақ, бір тілде сөйлейтін халық жасауға тиіспіз.

Яғни аралас және аз ұлттарға арналған мектептерді жауып, тек қазақ тілінде білім беруге мәжбүрлеу керек. Сонда ғана бір тілде сөйлейтін халықтың бірлігі күшеймек. Ал, олай болмай осы бетімізбен жүре берсек, ұлтаралық кикілжіңдер көбейіп, түбі тұтастығымызғада қауіп төнуі мүмкін. Сондықтан ішкі саясаты бекемдейтін кез жетті.

Азаматхан Әміртайдың әлеуметтік желідегі жазбасы

Дереккөз: Abai.kz
Автор: Азаматхан Әміртай -
Азаматхан Әміртай: Бәрі қазақ тілінде сөйлесін, шаңырақты сыйласын дейтін болсақ, бір тілде сөйлейтін халық жасауға тиіспіз
Просмотров материала: 964

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 123 257 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 123 089 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 122 730 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 122 754 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 123 062 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 8 474 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 7 651 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 7 718 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 10 906 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 11 052 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 20 431 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 8 321 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 649 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 546 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 352 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 455 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 653 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 319 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 667 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 432 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 428 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 268 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 113 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 360 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 290 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 16 822 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 166 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 147 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 364 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 692 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 116 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 130 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 174 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 097 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 330 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 482 Просмотров





Опрос


«    Ноябрь 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930