Қоңыр әулие үңгіріндегі көлге бір сүңгіген адамның бойы сергіп, санасы серпіліп сала береді

Менің туған өлкем – әр тасы қасиет тұнған киелі Абай ауданы. Туған жерімнің әр ескерткіші, әр кесенесі тарихтан сыр шертеді.

Солардың бірі және бірегейі – Күшікбай батырға қойылған ескерткіш. Семей қаласынан Абай еліне дейін 60 шақырымдай, Арқалық тауынан асатын тұс «Күшікбай кезеңі» деп аталады.

Бұл ескерткіш өзінің атауына сай жоңғарларға қарсы шапқыншылық жорықтарда ерен ерліктің айғағына айналған Күшікбай батырға арналған. Орта жүз Уақ руынан шыққан Күшікбай – ойрат басқыншыларына қарсы күрескен атақты батырлардың бірі.

Елі үшін қасық қаны қалғанша соғысып, жанын берген, 21 жасында қыршыннан қиылған баһадүр әрдайым ел есінде. Дәл осы жерде қысы-жазы суы бір тоқтамайтын, шөліңді бір ұрттағаннан басатын бұлақ суы ағып жатыр. Өзім осы бұлақты батырдың киесіне балаймын.

Осы Күшікбай кезеңінде болған қайғылы оқиғаны «Қорғансыздың күні» деген әңгімесіне арқау етіп, әрі шынайы бейнелеген заңғар жазушымыз – Мұхтар Әуезовтің туған жері Бөрлі де менің туған өлкемнің керемет жерлерінің бірі болып саналады.

Қазақтың бас ақыны – ұлы Абайды әлемге танытқан ұлы жазушы Мұхтар Омарханұлы Әуезов те менің жерлесім екенін мен зор мақтанышпен айтамын. Бөрілі жерінде жазушыға арналған мұражай бар. Мұражай Мұхтар Әуезов туралы кітап іспеттес. Алайда, жай кітап емес, ерекше кітап.

Кітапта тек суреттер болса, мұражайда өзің көзбен көріп, қолмен ұстай алатын Мұхтар Әуезовтің ескерткіші, әртүрлі елдерден алып келген сыйлықтары, Алматыдағы үйінің макеті сияқты көптеген жәдігерлер бар. Мұражайға кірсең, бейне бір Әуезовтің әлеміне кіріп кеткендей күй кешесің.

Нағыз махаббаттың символына айналған «Еңлік-Кебек» ескерткіші «Махаббат мұнарасы» аталады. Бұл билер сотының кесімі бойынша құрбан болған қос ғашық – Еңлік пен Кебектің зиратына қойылған ескерткіш. Ескерткіштің қазіргі тұрған жері бұрын «Шұбартөбе» аталған. Ол ғасырлар бойы жаугершілік уақытта қарауыл қарайтын, ас пен тойларда бәйгеге қарақшы тігіп, көмбе болатын жиын орын болған.

Оның басындағы «Еңлік-Кебек» ескерткішінің өз тарихы бар. Он сегізінші ғасырдың сексенінші жылдарында сүйіп қосылған екі ғашықты қатыгездікпен ат құйрығына сүйретіп, өлтіруші топ олардың денесін өздерінің ақтық тілектері бойынша бірге көмеді.

Келесі жылы Шұбартөбені қоныс еткен рулар Еңлік пен Кебектің қабірін таспен сандықшалап, қайтыс болған ағайындарын «ер-азамат жалғыз жатпасын» деп сол арада жерлейтін болған.

Сөйтіп, бара-бара Шұбартөбе үлкен қорымға айналған. Осындай махаббат хикаясының куәсі болған өлкемнің қасиетіне қалай таң қалмаймын?!

Менің туған жерім тарихи орындармен қоса шипалы жерлерден де кенде емес. Сондай жердің бірі – Қоңыр әулие үңгірі. Қоңыр әулие үңгірі Тоқтамыс ауылынан 18 шақырым жерде орналасқан. Жайдарлы жаз мезгілі шыға бұл жерге ағылушы туристер бір толастамайды.

Бірі дертіне дауа іздеп келсе, енді бірі осынау ғажайып мекенді өз көзімен көруге асығады. Тау қуысында орналасқан үңгір бар деп, сол үңгірде суы мұздай көл бар деп кім ойлаған?

Көктем туып, көк шығысымен-ақ ауырған-сырқаған, бір перзентке зар болған жандардың Қоңыр әулие үңгіріне ағылуының себебі – сол көлдің емдік қасиеті ғой. Ені 80 метр, биіктігі 1,5 метрдей болатын жіңішке дәліз арқылы үңгірге кіріп, көлдің мұздай суына бір сүңгіген адамның бойы сергіп, санасы серпіліп сала беретін көрінеді.

Қаншама жүздеген, тіпті, мыңдаған адамдар осынау көлден дертіне дауа, еміне шипа да тауыпты. Алайда, үңгірге кірерде әр жанның бойында, ең бастысы, сенім болу керек. Былтыр үңгір іші күрделі жөндеуден өтіп, одан сайын келген адамдарға қолайлы бола түскен сияқты.

Міне, туған өлкемнің ғажайыптарының біріне Қоңыр әулие үңгірін нық сеніммен жатқыза аламын. Жаны ауырған адамды да, тәні ауырған адамды да емдейтін жерімнің құдіреті шексіз-ау,сірә!

Мен өзімді бақытты адамдар қатарына жатқызамын. Неге екенін білесіздер ме? Өйткені, мен ұлы Абай туған жерде туып, өсіп келе жатырмын. Хакім Абай басқан жерді басып, ұлы ақын жұтқан ауаны жұту – бақыт емей немене?!

Абай атамыз туған Сырт Қасқабұлақ, Абайдай ұлы тұлғаның ата қонысы – Жидебай менің туған өлкемде орналасқан. Осы жайлы бір ойланып кетсем, өзім де таңырқап қаламын. Жидебайда Абайдың өшпес ізі жатыр.

Онда ақынға арналған мұражай және де ұлы Абай мен артынан ерген інісі, шәкірті ізін жалғасытарушы – Шәкәрім бабамыздың кесенелері бар.Әр жыл сайын тек Қазақстаннан ғана емес, шет елдерден де баба рухына тағзым етуге адамдар келеді.

Мұның өзі үлкен құрмет деп ойлаймын. Мұражай ішіндегі әрбір зат – баға жетпес қазына. Онда Абай атамыз қолданған заттары: ер-тұрманы, шапаны, тіпті, өзі ойнаған тоғызқұмалақ тақтасы да сақталған.

Бұл жердің құдіреттілігін сөзбен айтып жеткізу мүмкін емес. Жидебайды өз көзімен көрген де арманда, көрмеген де арманда.

Мен өз туған жеріммен мақтанамын және де Алла Тағалаға маған осынау жерде тууды нәсіп еткені үшін мың алғыс айтамын. Адамды рухани байытатын, жанына рахат сыйлайтын өлкеде өмір сүріп жатқаныма бақыттымын. «Мың рет естігенше, бір рет көрген артық» деп бекер айтпаған ғой ата-бабаларымыз.

Даналыққа дауа бар ма өмірде?
Даналығы болса адамның тегінде.
Бір адамның даналығы ойында,
Бір адамның даналығы сөзінде.
Шыңғыстауға жетер жер жоқ сондықтан
Үш дананы туа салған елінде.

Дана Абайды алып шыққан жарыққа
Дана Мұхтар мақтаныш қой халыққа.
Шәкәрімді дана емес деп кім айтар?
Даналығын әркім сезер сөз ұқса.
Оны айтасыз бүкіл Абай елінің
Қара өлең мен қара сөзге бәрі ұста.

Сол бір елге шақырамын сіздерді,
Қонақ болып қуантыңыз біздерді.
Тамашалап келіңіздер көруге,
Ұлы адамдар салып кеткен іздерді.

Ажар УАТЖАНОВА
11-сынып оқушысы
Қарауыл гимназиясы
Шығыс Қазақстан облысы
Абай ауданы
Қарауыл ауылы
Жетекшісі: Аяулым Оразова

Рейтинг	Регион	Аким
219022	Алматинская область
146708	Туркестанская область
108999	Восточно-Казахстанская область

Рейтинг	Регион	Аким
339	Алматинская область
195	Туркестанская область
180	Северо-Казахстанская область

« Июнь 2025 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30

Мы в соц сетях:

Қоңыр әулие үңгіріндегі көлге бір сүңгіген адамның бойы сергіп, санасы серпіліп сала береді

Поделиться материалом

Другие материалы по теме

По читаемости

По материалам