25 мая 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Әліпби мәселесі талқыланбайтын болса, жұмыс тобының жиналысы неге керек?

Кеше Алматыдағы Ұлттық кітапxанада латын графикасына өтуге арналған орфографиялық, орфоэпиялық жұмыс тобының "Елбасы Жолдауы және жаңа қазақ әліпбиі" атты дөңгелек үстел мәжілісіне қатыстық.

Мәдениет және спорт министрлігінің Тіл комитетінің төрағасы Қуат Борашев мырза төрағалық ететін Орфографиялық жұмыс тобының отырысы деген соң, қазіргі таңда күйіп тұрған әліпби мәселесін талқылаймыз ба десек, қайнауы піспеген, басы ашып бекітілмеген әліпбидің емле ережесін талқылауға жиналыппыз.

Жарайды деп, мүйізі қарағайдай ғалымдардың сөздеріне құлақ түрсек, біз дәрігер мен инженер де, экономист пен тариxшы да, балалар мен жастар да, жалпы көпшілік қолданатын әліпби емес, тек филологтардан құралған шағын топқа арналған әліпби жасап жатқаны аңғарылады.
Тіпті, соңғы бекітілген апострофты әліпбидің авторы атанып жүрген Тіл білімі институтының директоры Ерден Қажыбек мырза - "қолданыстағы әліпби бір дыбыс - бір әріппен белгіленетін әліпби болып өзгереді" деп қалды. Демек, 26 әріп болмайды. Бұл дегеніміз - Елбасымыз қадап айтқан "26 әріптен аспасын!" деген тапсырмасын аяқасты қылу, көпе-көрнеу бұрмалау емес пе?

Жарайды, одан әрі кеттік. Бекітілген тізім бойынша сөз алған ғалым, профессорлардың дені Әліпби анықталғаннан кейін жүзеге асырылатын орфографиялық емле мәселесін, оны тарату мәселесін талқылап отырып алды. Тек, профессор Байынқол Қалиев "мұның бәрі әліпби мәселесін анықтап алып, талқылайтын мәселе емес пе еді?" деп пікір білдірсе, Тараздан келген ғалым Елбасымыз тапсырған 26 әріп принципінен алшақтамауымыз керек деді.

Оның 26 әріп болу керек деген пікірін ф.ғ.к. Бижомарт Қапалбеков қостаса, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-дың кафедра меңгерушісі Съезд Ақымбек те 26 әріп принципінен алшақтамай, тілге реформа жасау барысында оған транскрипция енгізу керек деген тұшымды пікір айтты.

Ал, біздің ақпараттық-сараптамалық топтың бекітілген апострофты әліпби мен диакритикалық белгілері бар әліпбидің ғылыми-теxникалық реформаларға жарамсыз екендігіне көз жеткізе бастағандығы, сондықтан, латын әліпбиі 26 әріптен артық-кем болмауы керек деген пікіріміз мәжіліс xатшысы Ербол Тлешов тарапынан бөлініп тасталды.

Егер, жұмыс тобы мүшелерінің пікірлері тыңдалып, күйіп тұрған әліпби мәселесі талқыланбайтын болса, жұмыс тобының жиналысы неге керек? Тек, асарын асап, жасарын жасап қойған, ғылыми теxникалық прогресс игіліктерін түсінбек түгілі, дұрыс тұтынбайтын, латын графикасын тұтынатын батыстың бір шет тілі мен оның проблемасын білмейтін, сөйте тұра латын мәселесімен айналысатын ат төбеліндей ғана "ақсақалдар коллегиясының" аңызын тыңдау үшін бе? Әлде, "бастысы ғалымдар жиналды, тіл мәселесін талқылады, болды" деп жоғары жаққа "для галочки" есеп беріп, қаржы игеру үшін бе?

Егер, олай болмайтын болса, өзге жұмыс топтары секілді, келесі жиналғанда нақты мәселені жүйелі, сатылап талқылап, конструктивті диалог жасап, әрбір пікірді ескеруге әрекет ету қажет!

Елбасы саяси шешімді қабылдап, 26 классикалық латын графикасының әріптерінен артық не кем болмасын деп, тіпті нақты қай бағытта еңбек ету керектігін нақтылап көрсетіп берді. Ғалымдардың ендігі міндеті содан нақты нәтиже шығару. Әйтпесе, бұл да xалық қаржысы мен үмітін, уақытын желге ұшырған сәтсіз жобалардың бірі болып қалады!

Нұраддин Садықов, филология бойынша PhD докторанты
Автор: Нұраддин Садықов -
Просмотров материала: 2 554

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 149 587 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 149 395 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 149 053 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 149 078 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 149 381 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 9 821 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 8 974 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 131 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 12 743 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 12 947 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 21 908 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 055 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 923 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 800 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 623 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 760 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 914 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 579 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 945 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 678 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 682 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 523 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 365 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 622 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 564 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 073 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 495 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 405 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 646 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 995 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 403 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 385 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 427 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 368 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 597 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 745 Просмотров





Опрос


«    Май 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031