ҚАЗАҚ ТІЛІН САҚТАП ҚАЛАМЫЗ ДЕСЕК, ЕШКІМНІҢ ПЕРНЕТАҚТАСЫНА ТӘУЕЛДІ БОЛМАУЫМЫЗ КЕРЕК - ПРОФЕССОР

«Ұлы дала болашағына қадам – латын әліпбиі» атты дөңгелек үстел барысында Астана медициналық университетінің мемлекеттік тіл бөлімінің жетекшісі Мұхамбедия Ахметов осылай деді, деп хабарлайды Baq.kz ақпарат агенттігі.

«Мен тіл маманы емеспін. 40 жылдан бері медицина саласында қызмет етіп келе жатқан дәрігермін. Біздің саладағы жазудың барлығы латын әліпбиінде. Сондықтан латын әліпбиіне көшу мен үшін таңсық емес. Тарихта әліпбиін ауыстырған мемлекеттер, ұлттар болған. Оны тарихшылар айтар, алфавит ауыстыруға қанша қаржы жұмсалатынын экономистер айта жатар, ал тілдің әрібін, дыбысын тек қана тіл мамандары жасауы керек» - дейді Мұхамбедия Ахметов.

Оның айтуынша бизнесмендердің тіл туралы мәселені қозғауы артық.

«Бұл салада әркімнің пікір айтуға құқы бар шығар. ІТ технология мамандары ӘЛІПБИ жасауға қақысы жоқ. Алфавитті тіл маманы жасау каерек. Елбасының құлағына бірінші сыбырлап қойған солар. Дәрігер ретінде айтар болсам, біздің әрбір өсімдік, әрбір жан-жануардың латынша атауы бар. Және оның қазақша-орысша баламасы бар. Біздің қазақ латын әліпбиімен жазылған кез келген сөзді оқығанда әуелі бір әріп – бір дыбыс принципімен оқиды» - дейді ол.

Оның пікірінше, әліпби жасаушылар әріпке бола тілді бұзбай, жұрттың талабын орындауы керек.

«Мен тұтынушымын, әріп ұсына алмаймын, дыбыстың тура айтылуын да ұсына алмаймын. Себебі ң-ға тілі келмейтін қаншама қазақ бар. «Быздын озымыздын президентымыз» дейтіндер жетіп жатыр. Оған «ң-ды» салып бергенмен ол айтпайды. Сондықтан олар филологтың тәрбиесінен өтуі керек. Сөйте тұра өздері ағылшын тілінің пернетақтасымен шектелгісі келеді. Ал Ахмет Байтұрсынұлының айтқаны бар: «Әріпке бола тілді бұзбайды, тілге бола әріпті бұзып өзгертуге болады» - дейді. Біз де осы ұстанымда болуымыз керек» - дейді Ахметов.

Ахметов Ахмет Байтұрсынұлы ұсынған әліпбидің ерекшеліктеріне тоқталды.

«Мысалы Ахмет Байтұрсынұлы латынның «К»-сіне «өкше» салып берді де қазаққа «Қ» деген әріпті әкелді, О-ның ортасынан белбеу тақты да Ө-ні жасады, У-дың құйрығын артқа қаратып Ү жасады да, оның белінен бір «буып» Ұ жасай салды. Ал біз диграфтан қашып едік, «балақтағы битті басқа шығарды» - дәйекшенің барлығы әріптердің шекесіне шығып кетті. Мен не үшін бір әріпті жазу үшін пернетақтаны 3 рет басуым керек? Тағы сол бизнесмендердің тірлігі араласып отыр бұл жерге де. Ағылшын пернетақтасын «бұл үнемді», «бұл ыңғайлы» деп отырған солар. Неге біз қазақша пернетақтаны жасамауымыз керек? Армияндардың, қытайлардың өз пернетақталары бар. Менің бір ғана талабым – менің ана тілімнің дыбысталу заңын бұзбаса екен!» - дейді ол.

«Қазіргі кездің өзінде пернетақтаға бағынғанымыз сондай, дефис пен тирені ажырата алмайтын дәрежеге жеттік» деген профессор қазақ тілін сақтап қаламыз десек, ешбір елдің пернетақтасына тәуелді болмауымыз керек дейді.

«Бірде император жаңылыс сөйлепті. Сол кезде тіл маманы Марк Пампони «Император, сіз дұрыс сөйлемедіңіз» деп ескертіпті. Ал императордың жеке заңгері: «Олай болса, бұл сөз дұрыс емес десеңіз, онда бүгіннен бастап осылай болады» деген екен. Мұны естіген Пампони: «Сіз адамға құқық бере аласыз, грамматиктерге әміріңіз жүрмейді» - дейді. Сондықтан біздегі әліпбиді пернетақтаға бағындыру керек деген ұстаным ақылға қонбайды» - дейді Мұхамбедия Ахметов.

Рейтинг	Регион	Аким
219022	Алматинская область
146708	Туркестанская область
108999	Восточно-Казахстанская область

Рейтинг	Регион	Аким
339	Алматинская область
195	Туркестанская область
180	Северо-Казахстанская область

« Апрель 2024 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
1	2	3	4	5	6	7
8	9	10	11	12	13	14
15	16	17	18	19	20	21
22	23	24	25	26	27	28
29	30

Мы в соц сетях:

ҚАЗАҚ ТІЛІН САҚТАП ҚАЛАМЫЗ ДЕСЕК, ЕШКІМНІҢ ПЕРНЕТАҚТАСЫНА ТӘУЕЛДІ БОЛМАУЫМЫЗ КЕРЕК - ПРОФЕССОР

Поделиться материалом

Другие материалы по теме

По читаемости

По материалам