18 ноября 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



ӨТІНЕМІН,ТІЛІМЕ ТІЛ ТИГІЗБЕҢІЗ!..

11 сентябрь 2017, 10:51
ӨТІНЕМІН,ТІЛІМЕ ТІЛ ТИГІЗБЕҢІЗ!.. Троллейбуста келеміз. Құрта­қан­дай қыздың тілі балдай тәтті шығыпты, әжесі екеуі орысша «сөй­лесіп» отырды. Баланың қылы­ғын қызықтап жақын тұрған жас жұп ерлі-зайыпты екен, кенет жігі­ті сәл илігіп: «Апай, келін­шегі­м­нің аяғы ауыр еді. Немереңізді ал­дыңызға алып, орын бересіз бе?» де­ді қысыла үн қатып. Апамыз мо­й­нын да бұрмастан «Ну и что... у нее тоже ноги болят» деп немересінің басынан сипап, міз бақпай еміреніп отыра берді.

Бүгінгі бағанда ой айтуға шынында да, не күлеріңді, не жыларыңды білмейтін халге душар еткен осы оқиға түрткі берді. Қазақша сөйлеу өз алдына, қоғамда қазақша сөздің төркінін түсінуден қалғанымыз жанға жаман батады екен. Олай демейін десең, «жаһанға жар салған» күні кешегі «курлы-мурлы» оқиғасы анау!

Бір тәуірі, қазақ тілін қорлауға бұрынғыдай «айта берсінмен» шектелмейтін дәрежеге жетіп қалыппыз. Ресейлік КВН-­дағы «Камызяк» командасының капитаны Азамат Мұсағалиев «курлы-мурлы» деп орыстар айтатындай тырнаның тілінде «қазақша» сөйлегені үшін оңбай таяқ жеді. Азамат тудырған даудан Ресейдегі ең танымал «МузТВ»-ның бас директоры Арман Дәулетияров пен алматылық белгілі кинорежиссер-актер Нұртас Адамбайға дейін шет қалмады.

Азаматтың қателігін бетіне басты. Еліміздің Мәдениет және спорт министрі қандасымызды мақтай отырып, мақтамен бауыздады, оңбай сүрінгенін ескертті. «Қазақ тіліне тиіспе, білмесең қорлама!» деген халықтық мінез бұрыннан да бар, бірақ, исі қазақтың осы жолғы өре түрегелуі өзгеше еді...

Сіз білесіз бе, қазір қазақ тілі үшін қазақтар ғана емес өзге ұлт өкілдері, шетелдіктер де жанын салып күресуге әзір. Өткендегі түрік журналисінің «Эйр Астана» ұшағында бортсерік қызға қазақша ескерту жасағаны соның айғағы.

Алайда, қарындасымыздың қызарып кешірім сұрау орнына, нұсқау парақшасын әкеліп, «біз тек орыс және ағылшын тілінде сөйлейміз» деп, қонағымыздың мұрнына тақап тұрып, айбат шегуі көп жайтты аңғартты. Нұсқауда солай-ақ жазылсын, бірақ, сенің жеті атаң тұтынған тілде бір ауыз үн қатқан шетелдік не үшін жазықты?!

Бейбастақтық жасап, қызметтік этикет ережесін бұзған бортсерік «Эйр Астананың» қазақтың компания­сы екенін, оның қызметі үшін күллі Қазақстан халқы маңдай терін сылып салық төлеп отырғанын ұқпады. Оның бер жағында Тәуелсіздік арайында туған қарындасымыз орыс тілінен сондайлық қорғаныш тілеп тұрды!

Қорғаушысына сенімді де еді. Неге? Өйткені, осы тектес оқиғалар елімізде сирек те болса бой көрсетуде әрі бір-біріне себепші, ықпал етуде. Қазақстан Ұлттық банкінің төраға­сы Данияр Ақышев өткен жылы 1 мау­сымда 1 жылдан соң міндетті түрде қазақша сұхбат беретінін жария етті. Бас банкирдің қабілетіне шүбә жоқ, бірақ әлемдік БАҚ өкілдерінің алдында бұлай кесімді сөзді өзіне өте сенімді не сырғытпа жауапқа үйренген адам ғана айтатыны хақ.

Енді бір әртіс бауырымыз Әнуар Нұрпейісов ғаламторды шарлаған бейнероликте «Мен қай тілде сөйлесем де өз еркім. Біз адам құқығы демократиялық негізде қорғалатын зайырлы мемлекетте өмір сүреміз» деп кеудесін ұрды. Орыстілділер «Ануар Нурпеисов сделал вид, что у него не получается произнести на казахском языке слово «құқық» (право)» деп отқа май құйды.

Мұндай «қолдауға» масаттанған біліктіміз «Мне кажется, слово «құқық» – это результат заговора мирового правительства. Не можешь выговорить – не можешь и по­требовать» деп іштегі бар жынын төкті де салды. Иә, актер сөз жоқ өз құқығын жақсы біледі!

Бірақ, ол туралы ел Конституциясының 1-бө­лі­мінің 1-бабында тайға таңба басқандай: «Қазақстан Республикасы өзiн демократиялық, зайырлы, құ­қық­­тық және әлеуметтiк мемлекет ретiнде орнықтырады, оның ең қымбат қазынасы – адам және адамның өмiрi, құқықтары мен бостандықтары» деп жазылғанын білмейді. Яғни, өзін оқытып, алаңсыз өсіріп, аялап тәр­биелеп, қақ-соқтан қорғап, қызметке қол жеткізген Отаны сыйлаған құқығын білмейді. Сөйтті де, өзін қоғамда қорғап отырған заң актілеріне ойланбай тіл тигізді...

Атыраулық замандасым, кәсіби дәрігер Өмірзақ Зинуллиннің аузы­нан Азаматтың кәдімгі Астрахань (Ресей) жеріндегі ежелгі Құмөзектен (қазір – Камызяк!) екенін білдім. Аза­мат есті жігіт екен, өрескел қылығы үшін қазақтардан, Қазақстаннан ғалам­тор арқылы кешірім сұрады! Ана тілі­міздің жанашырсыз еместігі осы­лай­­ша салтанат құрды. Қазір қазақ тілі өткен ғасырдың 90-шы жыл­­да­рындай қауқарсыз да емес. Өзі­не «тиіскендерді» кешіруге бейіл. Дей­ тұрғанмен... бауырлар, тілге тіл тигіз­беңіздерші!

Талғат Сүйінбай

Дереккөз: Егемен Қазақстан


Просмотров материала: 2 590

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 175 659 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 175 391 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 175 006 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 175 055 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 175 349 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 11 304 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 10 441 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 10 672 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 14 769 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 14 927 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 23 589 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 983 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 411 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 7 243 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 6 065 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 8 271 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 338 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 6 012 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 400 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 6 125 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 6 134 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 967 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 804 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 6 061 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 6 004 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 521 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 992 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 837 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 6 111 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 457 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 851 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 805 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 852 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 813 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 6 041 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 6 187 Просмотров





Опрос


«    Ноябрь 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 12
3456789
10111213141516
17181920212223
24252627282930