Мақтаарал аудандық спорт және дене шынықтыру және спорт бөлімінің, аудандық "Жастар ресурстық орталығы" КММ-нің және "Мырзакент" балықшылар қауымдастығының ұйымдастыруымен "Шардара" су қоймасының жағажайында еліміздің 5 облысынан келген балықшылар балық аулаудан жарысты. Алматы, Жамбыл, Қызылорда, Түркістан облыстарының қалалары мен аудандарынан және Шымкент қаласынан келген 100-ге жуық балықшы 37 командаға бөлініп, 3 күн бойы сынға түсті.
– Қазіргі заманда күйзеліске жиі ұшырайтын адамдар көп. Шаршағаныңды басып, күйзелісіңді жеңуге көмектесетін, өмір сүруге деген құлшынысыңды арттыратын демалыстың әрі спорттың ерекше түрі – балық аулау. Таза ауада, тұнық судың бойында жүйкең демалып, иммунитетің артатынын дәрігерлер де мойындайды. Сондықтан, Мақтаарал ауданы әкімдігінің атынан балықшылар қауымдастығымен бірлесіп, осы үлкен іс-шараны өткізуді қолға алдық – деді аудандық мәслихаттың депутаты Сүндет Кенжебаев.
Ұйымдастырушылар «Шардара» су қоймасы балық аулауға ең қолайлы су айдындарының бірі екенін атап өтті. Өйткені аталған су қоймасы – Мақтаарал, Жетісай, Шардара, Келес аудандарының арасында орналасқан әрі еліміздегі ең үлкен 3-ші су қойма саналады. Сондай-ақ жылы аймақта орналасқандықтан, балық шаруашылығына да өте қолайлы.
Жарыстың шарты бойынша әр команда 3 адамнан құралды. Бір командада 6 қармаққа дейін пайдалануға рұқсат берілді. Қайықпен балық алулауға тыйым салынды. Жарысқа спирттік ішімдік алып барған командалар бірден ойыннан шығарылды.
22-24 мамыр аралығында өткен жарыс нәтижесінде 4-орынды «Ринат» командасы, 3-орынды «Абиш» командасы, 2-орынды «Сабыр» командасы жеңіп алды. Ал 1-орынды «Абдул-Қасым» командасы иеленіп, республикалық балық аулау жарысының чемпионы атанды. Сонымен қатар қармақты ұзақ қашықтыққа лақтыру бойынша және «Алғашқы балық»,«Үлкен балық» номинациялары бойынша да арнайы орындар берілді.
Барлық жүлдегерлерге аудан әкімі Бақыт Асановтың атынан сый-сияпат ретінде аңшылық пен саяхат жасауға пайдаланылатын қажетті құрал-жабдықтар тапсырылды. Ауданның спорт және дене шынықтыру бөлімінің басшысы Жандарбек Тәтеев пен аудандық мәслихаттың депутаты, аудандық «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің басшысы Сүндет Кенжебаев балық аулау жарысы әр жыл сайын дәстүрлі түрде ұйымдастырылатынын атап өтті.
Жалпы, Түркістан облысындағы 88 жергілікті маңызы бар су айдыны балық шаруашылығы мақсатында табиғат пайдаланушыларға берілген.
Түркістан облысы жасанды көлдерде балық өсіру бойынша елімізде көш бастап тұр. Облыс аумағында тауарлы балық өсіруге жарамды 134 өзен-көл орналасқан. Оның ішінде 88 жергілікті маңызы бар су айдыны балық шаруашылығы мақсатында табиғат пайдаланушыларға берілген. Солардың бірінде болған Түркістан облысының әкімі Өмірзақ Шөкеев Сайрам ауданындағы балық өнімдерін өндіру шаруашылығының жұмысымен танысты. «Көмеш Балық» иелігіне 17 өзен кіреді. Балықтың сан алуан түрін өсірумен айналысатын мекеме жылына 500 тоннаға дейін балық өсіреді. Бүгінгі таңда өңірде балық шаруашылығының қуаттылығы жылына 8 мың тоннадан асады. Бұл кәсіппен 133 кәсіпорын айналысады. Сондай-ақ мемлекет тарапынан акваөсіруге пайдаланылатын азықты сатып алуға жұмсалатын шығындардың 30% субсидиялау бағдарламасы балық шаруашылығын дамытуға оңды ықпалын тигізуде. Сарапшылар Түркістан облысындағы жасанды су қоймаларында балық өсіру саласының жоғары әлеуетін айтуда. Айта кету керек, өңірдің тауар өндірушілері жылына 2 мың тоннадай балық өнімін Әзербайжан, Грузия, Израиль, Ресей, Қытай және Өзбекстанға балық экспорттайды.
Сайрам ауданына жұмыс сапарымен барған облыс әкімі Өмірзақ Шөкеев "Зәуре" шаруа қожалығының қызанақ және қияр өндіретін жылыжайының құрылыс жұмысымен танысты. Шаруалармен кездесіп, жауапты басшыларға өңірде ауыл шаруашылығы саласына қолдауды күшейтуді тапсырды.
Түркістан облысында балық шаруашылығын дамыту ісі жолға қойылған. Мысалы, Келес ауданында балық шарушылығымен айналысатын 4 шаруашық жұмыс жүргізуде, деп хабарлайды ҚазАқпарат өңірлік коммуникациялар қызметіне сілтеме жасап. Олардың барлығы да соңғы технологиялармен жабдықталған. Соның бірі - Қошқарата ауылдық округінде орналасқан «Жақсылық жасау» ауыл шаруашылығы өндірістік кооперативі. Мекеме басшысы кооператив негізін 2018 жылы қалап, құны 250 млн теңге болатын жобаны іске қосқан. Бұл қаржының жартысын, яғни 125 млн теңгені Үкімет тарапы субсидия ретінде бөлген. Мемлекеттің қолдауының арқасында кооперативтің тасы өрге домалап, шаруашылық күннен күнге өркендеп жатыр. Сумен қамту жөнінен де ешқандай қиындықтар жоқ. «Ұшқын» елдімекеніндегі 250 гектар аумақтағы балық өсіретін аймаққа су Ащы каналынан келеді. Шаруашылықта жергілікті ауыл тұрғындарынан 15 адам тұрақты жұмыспен қамтылған. Алайда карантиндік шектеулерге байланысты бүгінде 6 адам жұмыс жасап істеуде. Олар балықты ұрықтандыру, ұрығы мен уылдырығын алу технологияларын жетік меңгерген. Кооператив басшысы алдағы уақытта қызметкерлер санын қайта көбейту мен шаруашылық қуаттылғын арттыруды жоспарлап отыр.
Балық өсіру шарбағында 15 мыңға жуық балық бар. Қазіргі көрсеткіш жоспардағыдан әлдеқайда төмен. Себебі мұнда әлі құрылыс жұмыстары толықтай бітпеген. Жұмыстар толықтай біткен соң бұл шаруашылық мемлекет деңгейіндегі импорттық және экспорттық тауар шығаратын кәсіптік нысан болып, ішкі экономиканың дамуына үлкен көмегін тигізері анық.
Туризм әлемдік экономиканың жетекші және ең серпінді салаларының бірі болып саналады. Оның ішіндегі Су туризмі – белгілі бір су объектілері (өзендер, көл жағалары) бойынша ұйымдастырылып өткізілетін, арнайы (қайықтар,салдар т.б.) жүзу құралдары бар жорықтарды ұйымдастыруға байланысты іс-әрекеттер. Бүгін біз осы балық аулау туризмі туралы айтуды жөн санадық.
Балық аулау – арнайы кәсіп. Мал шаруашылығымен айналысқан қазақ өздері тұрған аймақтағы өзен-көлдерден балық аулауды да қатар алып жүрген. Бұл саламен айналысу үшін әрине, оның негізгі құпияларын білу керек. Ол не десеңіз, балықтың өмір салтын, қылықтарын, өмір сүру ортасын және ауа райының түрлі кезеңдеріне және қоршаған ортаның басқа жағдайларына қатысты мінезін білу деп айтар едік. Кез келген салаға бармас бұрын оны зерттеп алу шарт.
Су температурасыны мен ағысының, атмосфера қысымының өзгеруі – осы және басқа да факторлар балықшы үшін балық аулау орнын, уақытын, құралын, тәсілдерін және қармақжем таңдауда үлкен маңызға ие. Балық аулайтын қармақтың түрі өте көп. Соған сәйкес жұтпа, шортан қармақ, әттік, жебе, ине қармақ, т.б. болып бөлінеді.
Көктем мезгілі нағыз балықтардың уылдырық шашатын уақыты деп есептеледі. Бұл кезде балық ауланбайды. Ұрпақ көбейту үшін қолайлы жағдай іздеген балықтар кейде бірқауым жерге көшіп барады. Тұщы суда өмір сүретін балықтардың мұндай орын ауыстыруы әдетте көктемде су толғанда орын алады. Көптеген балықтарда иіс сезу, дәм сезу мүшелері бар. Бұл оларға қаракөлеңке уақытта азық табуға көмектеседі. Балықтар көлдер мен су қоймаларынан шығып, оларға қосылатын өзендер мен бұлақтарға барып кіреді. Күздің соңына қарай уылдырық шашатын балықтар (мысалы, форель) да өзеннің бастауына шығу үшін судың көтерілуін пайдаланады. Алғаш мұз қатқан кез – нағыз аулайтын шақ. Ал су тасу мен қабыршақ мұз пайда болған уақытта балықтар қармақ қаппайды. Көктем мен күзде таң атып қалғанда және кешке балық жақсы ауланады. Қыста көптеген су қоймаларында таңертең және түсте мол балық аулауға болады.
Балық аулау – өте жақсы демалыстың түрі. Бірақ әрдайым қоржының толы қайтпайсың. Балық шаруашылығы орналасқан су өзендеріне қарағанда ірі өзендер мен су қоймаларында балық аулаудың айырмашылықтары бар. Мәселен, Балқаш пен Қапшағай секілді.
Шаруашылықтарда балық аулаудың ерекшелігі – суға жемтік салып ұстайсың, ірі толқындар сенің салған жемтігіңді ағызып кетпейді. Сондықтан салған жемтігің бір балықты ұстауға еркін жетеді.
Біздің көп аулайтын балығымыз – сазан балығы. Ол негізінен ірі су қоймалары мен көлдерде тіршілік етеді. Көбіне тыныш әрі қалыпты су аумақтарын таңдайды. Кейде ағысының жылдамдығы төмен қорекке бай су қоймаларында да жиі кезедсіп жатады. Көктемнің соңына қарай су түбіне сіңіп кетеді. Сол жерде қыстап шығады. Тек жылу маусымы келіп, мұз толық еріген уақытта су бетіне шыға бастайды.
Еліміздегі мыңдаған ірілі-ұсақты көлдер мен өзендерден балық ауланады. Су айдындарының ең ірілері: Каспий теңізі, Балқаш, Алакөл, Зайсан көлдері, Қапшағай, Бөген, Бұқтырма бөгендері, Жайық, Ертіс, Есіл өзендері.
Балық аулау туризмі – бұл тек қана балық аулау емес, ұлттар мен мемлекеттің бір-біріне деген достық қарым-қатынасының нығаюуы, кәсіп көзі мен мәдени байланыс болып саналады. Аутфитерлер, яғни, кәсіби аңшылық пен балық аулау турларын ұйымдастырушылар, әлемдік балық аулау туризмі қарапайым аңшылықты бес есеге басып озып, ондаған миллиард доллар пайда түсіреді екен.
Балық аулау түйіндерін тоқу - бұл өнер туралы айтпағанда, тұтас ғылым. Мұны білу оңай емес, бірақ егер сіз ең басынан бастасаңыз және сабаққа жеткілікті назар аударатын болсаңыз, онда бұл ғылымды түсінуге болады. Ең алдымен, балық аулау тораптарының не екенін және қай жерде қолданылатынын түсінеміз.
Неліктен біз балық аулау тораптарына мұқтажбыз
Балық аулау торабы теңіздің теңізімен тікелей байланысы бар, өйткені олардың көпшілігі теңізшілердің балықшыларымен қарызға алынған. Балық аулау ешқандай түйінсіз істей алмайды. Олар жаяу жүргіншілерді, бөренелерді, ілгіштерді, қайықтарды және қайықтарды тоқтатады. Бірақ неліктен бұл үшін қарапайым торапты пайдалана алмайсыз? Белгілі бір жүктеме кезінде кез-келген түйін өз қасиеттерін, тіпті теңіз және балық аулауды жоғалтады. Уақыт өте келе, конструкция әлсіреді, бұл сымның немесе желінің сырғып кетуіне және оның бірте-бірте жойылуына әкеледі. Бұл барлық түйіндерде әр түрлі жолмен жүреді. Балық аулайтын тораптар ұзақ уақыт бойы жоғары жүктемелерге төтеп бере алады. Олар ұзаққа созылған және сенімді, бірақ оны өндіру қиын. Олар түйін неғұрлым күрделі болса, соғұрлым күшті.
Ең әйгілі және әйгілі сайттардың бірі туралы әңгімелестік. Оның үлкен есімі өзі үшін сөйлейді - ағылшын тілінде «басып алу» дегенді білдіреді. Сондықтан жиі басқа атау бар - түйінді түйін.
Кілем дегеніміз не және ол не үшін пайдаланылады?
Балық аулау торабы әлемдегі ең танымал балық аулаушылардың бірі. Ол байланыстыру үшін қолданылады:
• Ілмектер;
• Приманки;
• Жиг-бастар;
• Воблеры;
• Бұрылыс;
• Карбиналар;
• Ұшақтар және т.б.
Бірақ жақсы түйін дегеніміз не? Өйткені, оның көп қырлы екенін ескере отырып, басқа түйіндердің көпшілігіне қарағанда өте жоғары күші бар (шамамен 95%). Кілттің түйініне бір үзіліс үшін 10 кг-ға дейін төзуге болады, әрине, сызық немесе сым мүмкіндік береді.
Әрине, ол сондай-ақ кемшіліктері бар - оның барлық сорттары өрілген тораптарға, сондай-ақ 0,4 мм-ден астам көлденең қимасы бар балық аулау жолдарына жарамды емес.
Балық аулау торабының түрлерi, мысалы, кілем
Clinch бірнеше сорттары бар:
• Крюк, бұрылыс немесе майдалау үшін қарапайым (бір);
• Қарапайым құлыптау;
• Жақсартылған;
• Қуатты;
• Қосарлы.
Кілттің түйінін қалай құрсау керек
Алдымен, қарапайым торапқа тоқылған ілгекті бекітуге қалай қарап тұрайық. Біз балық аулау сызығымызды алып жатырмыз, оның ұштарының біреуі ілгектің көзіне түсіп, оны екі рет қаптап, кері қайтарамыз. Крюкті бір қолмен ұстап тұрып, балық аулау жолын сол жаққа бұрып, 4-5 бұрылуға тырысамыз. Әрі қарай, жұмыс соңы сақинаның өзі ілмектің жанында пайда болған ілмекке тартылады. Осыдан кейін біздің дизайнымызды сумен ылғалдандыру керек, сызықтың шеттерін екі жағына созып, тығыздағыш түйіршікті тартыңыз. 1-1,5 мм қалдырып, жұмыс соңын кесіңіз.
Құлыптау жабыны
Құлыптау қондырғылары сызық бойымен жылжымалы қалқымалы қозғалыстың амплитудасын шектеу үшін пайдаланылады. Олар, әдетте, монофилмен сызығынан емес, жіңішке кәдімгі немесе қарапайым жүннен жасалған жіптен тоқылған.
Бекіткіш тоқылған трикотаж ілмек тәрізді тоқылған. Кесектің немесе жіптің бір бөлігін жартысын кесіп, ортасында орналасу үшін оны басты жолға қойыңыз. Жіптің және балық аулаудың жоғарғы жағын қолыңызбен ұстаңыз, оны 4-5 рет ұшымен орап, содан кейін оны басына қайтарыңыз және бүктелген қаптың жоғарғы бөлігінен қалыптастырылған ілмекке өткізіңіз. Тұзды немесе сумен түймені сулаңыз, содан кейін мұқият тартыңыз. 1,5-2 мм қалдырып, ұштарын кесіңіз.
Кілттің жақсартылған торабы
Бұл түйін қарапайым жақсартылған нұсқасы болып табылады. Бұл оның жоғары сенімділігіне байланысты өте танымал. Оның күші шамамен 97% құрайды. Бұл тораптар жиі якорьлерге байланады.
Мұндай торапты тоқу үдерісі қарапайым - бұл жай кілттің екі есе қайталануы. Қазір көп. Сызықтың ұзындығы жұмыс шкаласы арқылы өтеді, біз оны қайтарамыз және 4-5 бұрыштың екінші ұшын орап аламыз. Содан соң біз ілгектің көзінің шетіне шығамыз, бірақ қатайтпаңыз, процесті қайталаңыз, сызықты қайта ораңыз. 5-6 айналымды жасағаннан кейін, сызықтың жиегін ілгектің көзіне жақын ілмекке аударыңыз және торапты ылғалдандырғаннан кейін мұқият тартыңыз. 1-1,5 мм қалдыруды ұмытпаған жолдың қалдықтарын кесіңіз.
Бұл тораптың бір кемшілігі бар - бұл өрнекті сызық үшін пайдалану ұсынылмайды.
Күшейтілген шыңдау
Байланыстыруға жоғары әсер ету мүмкіндігі болған кезде ілгектерді бекіту үшін нығайтылған қапсырма қолданылады. Флуорокарбон жіптері мен өрілген желілерге арналған. 95% күші бар.
Желі сызығының жартысын кесіп, үстіңгі ілгектің көзіне қойыңыз. Сызықты созғаннан кейін, біз басты жіпте білімді циклдарға ие болу үшін артқа жағыңыз. Жұмыстың аяқталуымен біз бұл «құйрықты» 5-7 рет саламыз және оны цикл арқылы созамыз. Біз қалыптасқан торапты сумен ылғалдандырып, ілгекті және сызықтың соңын әртүрлі бағытта тартамыз. 1-1,5 мм қалдырып, аяғын қиып алыңыз.
Екі есе көп
Сондай-ақ, ілмектерді, карбиналарды және ауыр жүктемелерге сай келетін әртүрлі тамақтарды байланыстыру үшін екі еселенген торлы тор. Бұл біраз күрделі, бірақ күшті. Бұдан басқа, жіптің екі түйіні монофиламен жіптен және өрілген жолдан тоқылған болуы мүмкін. Ол созылмайды және оның тығыздығын жоғалтпайды.
Желдің жұмыс шеті крючком көзімен созылып, біз оны екі рет айналдыра аламыз. Біз сызықты 5-6 рет жұмыс жиегіне бұрамыз, содан кейін оны қос цикл арқылы өткіземіз. Біз торымызды сумен ылғалдандырып, оны созып, ұштарымызға созамыз. 1-1,5 мм қалдырып, сызықтың қалдықтарын кесіңіз.
Балық аулау торабын байланыстыру бірінші рет жұмыс істей алмайды, тіпті одан да көп, сіз желіде жаттығсаңыз. Сондықтан бірінші жаттығу тұрақты сымға ұсынылады. Бұл балық аулау желісінен әлдеқайда серпінді, және оны шешуге қиын емес.
Әуесқойлық (спорттық) балық аулау – бір-бірлеп аулауға ғана (кәсіпшілік емес аулау құралдары) мүмкіндік беретін аулау құралдарымен жүзеге асырылатын, спорттық және эстетикалық қажеттіліктерді қанағаттандыру, спорттық жарыстарды өткізу мақсатында, сондай-ақ аулап алынған өнімді жеке тұтыну үшін балық ресурстарын және басқа да су жануарларын аулау.
Әуесқойлық (спорттық) балық аулау бір балық аулаушыға бес данадан аспайтын ілмектері бар қармақтардың барлық жүйелерімен және атауларымен (жылтырауық, қармақ, жыртқыш балықтарды аулауға арналған қармақтар, спиннингтер), су асты аңшылығына арналған қарумен, сондай-ақ бір балық аулаушыға үш данадан аспайтын шаяндар мен басқа да су жануарларын аулауға арналған арнайы аспаптармен, қақпандармен және секреттермен жүргізіледі.
Арнайы құрылатын аспаптар мен су асты аңшылығына арналған қару халық демалатын аймақтан тысқары арнайы бөлінген жерлерде, сонымен қатар жануарлар дүниесін пайдаланушымен белгіленген арнайы орындарда, бекітіліп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде рекреациялық балық аулау үшін пайдаланылады.
Балық шаруашылығы су айдындарының және (немесе) учаскелерінің резервтік қорында әуесқойлық (спорттық) балық аулау бір балықшыға бір шыққанда бес килограммға дейін ақысыз қандай да бір рұқсатсыз жүзеге асырылады.
Балық шаруашылығы су айдындарының және (немесе) учаскелерінің резервтік қорында әуесқойлық (спорттық) балық аулау бір балықшыға бір шыққанда бес килограммнан астам ақылы түрде жергілікті атқарушы органдарымен берілген рұқсат бойынша жүзеге асырылады.
Бекітіліп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде әуесқойлық (спорттық) балық аулау жеке адамдарға жануарлар дүниесін пайдаланушымен берілген жолдамасына сәйкес олардың ауызша және жазбаша өтініштері бойынша жүзеге асырылады.
Балық аулаушы әуесқойлық (спорттық) балық аулауды жүзеге асыру кезінде өзімен бірге:
1) жолдама (бекітіліп берілген балық шаруашылығы су айдындарында және (немесе) учаскелерінде);
2) рұқсат (балық шаруашылығы су айдындарының және (немесе) учаскелерінің резервтік қорында бес килограммнан астам балық және басқа да су жануарларын аулау кезінде);
3) жеке басты куәландыратын құжат болады.
Просмотров материала: 729
