27 декабря 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Аластау деген не?

13 декабрь 2019, 14:29
Аластау деген не?
Аластау — оттың киелi қасиетiне сенуден пайда болған тазарту тәсiлi, ұшықтаудың бір түрі. Аластау қазақтар арасында көне дәуірден келе жатқан анимистік және тотемдік наным-сенімге негізделді. Аластау — адамдарды бәле-жаладан, көз тию, сұқтан сақтауға бағытталған әртүрлі әрекеттер арқылы атқарылады. Оттың көмегімен жасалады. Аластау сөзінің түбірі алас от деген мағынаны білдіреді. Сонда аластау рәсімі ежелден орныққан отқа табыну жосынынан бастау алады деуге болады. Ауру-сырқаудың бәрi адамға жын-шайтан, албасты, әзәзiл мен перiлердiң соғуынан жабысады деп саналғандықтан, әрбiр көшкен сайын киiз үйдi де, малды да, мүлікті де аластайды. От тұтатып онымен бесікті, босағаны, тағы басқа жерлерді аралата «алас, алас, ауру-сырқаудан алас, тіл мен көзден алас» деген сияқты магиялық сөздер айтады. Мұны жөн білетін, ем-домнан да хабары бар адамдар атқарды. Аластау сонымен бірге, тазалық пен амандықтың да кепілі ретінде қолданылды. Мал індеті шыққан кезде түрлі шаралар жасалған соң арша, адыраспан сияқты өсiмдiктердi тұтатып қораны да аластаған.

Індетке шалдыққыш «айыпты мал» деп танылған түлікті аластаудың бiр жолы туралы Ә.Диваев жазды. Кешке қарай 10-15 қадам аралықта жерге қағылған екi ұзын қазыққа немесе қадаға ала арқанды астынан қой өтетiндей етiп керiп, оның қасына от жағып қояды. Қойларды ала арқанның астынан айдап өткiзген кезде қаданың қасында лаулап жанып жатқан отқа тұз себедi. Сөйтіп отқа жанған тұз сартылдаған дыбыс шығарады, тұздың әсерімен от та жарқылдап жанады. Бұл аластауды білдіреді. Қыстаудан жайлауға көшкен кезде бірінші күні қыстаудың маңынан 5-6 шақырым қашықтау жерге аялдап, жолдың екі жағынан үлкен екі от жағады. Әйелдердің жасы жағынан үлкені «қабақ сынды қайғы кетті» деп дауыстап қабақты сындырады. Бұл ырым қыстан аман-есен шыққандарына тәубешілікті білдіреді. Содан кейін оттың арасынан жүк тиелген түйелерді өткізеді. Өйткені көшпен ілесіп шыққан қаскүнем рухтар мен жын-шайтан отта қалып қояды-мыс.

Сол оттан ерлер мен әйелдер алас, алас деп дауыстап айтып секірген. Осылайша өздерін отпен тазалаған. Содан кейін барып, мал сойып, құдайы тамақ береді. Малды соярда бата оқығанда ескі жұртта есіркедің, жаңа жұртта жарылқа, — деп Аллаға сыйынып, қыстан аман шыққандарына тағы да тәубешілік білдіреді.

Келін босаға аттағанда аруақтарға арнап отқа май құяды. Келіннің енесі май құйылған отқа алақанын қыздырып алып, келіннің бетін сипайды. Бұл келіннің «жүзі жылы, өзімізге ыстық» болсын деген ниетті білдіреді дейді мәлімет берушілер. Баланы бесікке бөлердің алдында егде тартқан әйел бесікті аластайды. Мейлі күндіз, мейлі түн болсын бесікті шақпақ немесе май шам сияқты жарық шығаратын заттармен бас-аяғын айналдыра үш рет аластап, барып бөлейді:

Алас, алас, баладан алас,
Түрлі-түсті пәледен алас,
Көзі жаманның көзінен алас,
Тілі жаманның тілінен алас,
Алас, алас, алас,
Қыла гөр Алла пәлеңнен қалас.

Жын-шайтан, жаман күштерді қуу үшін көптеген аймақтарында арша ағашымен, кейбір аймақтарында адыраспан мен тұзды араластырып аластау кездеседі. Жын-шайтандар жоламасын деп жаңа тіккен үйді де кептірілген адыраспан шөбін тұтатып аластаған. Ал, бақсы-балгерлер науқасты емдеген кезде жын-шайтандарды отпен қоса пышақ, қанжар, қылыш көмегімен қуалап, аластаған. Жын-шайтандарды аластап, қуалау үшін алдымен аруақтарын, пірлерін, жындарын көмекке шақырған. Сонымен ежелгі наным-сенім бойынша қазақы ортада от үйдің жарылқаушысы, «ошақ басы от қасының» желеп-жебеушісі ретінде айырықша қастерленді.

Дереккөз: bilim-all.kz
Просмотров материала: 6 936

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 127 898 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 127 715 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 127 372 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 127 389 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 127 698 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 8 696 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 7 867 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 7 944 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 11 188 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 11 336 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 20 701 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 8 413 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 685 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 576 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 387 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 510 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 686 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 358 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 698 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 461 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 459 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 295 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 144 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 388 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 325 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 16 849 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 212 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 174 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 396 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 739 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 152 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 160 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 200 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 136 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 362 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 512 Просмотров





Опрос


«    Декабрь 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
3031