19 августа 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Қазақ халқы туған күнді неге тойламаған? (ВИДЕО)

12 ноябрь 2019, 10:08
Қазақ халқы туған күнді неге тойламаған? (ВИДЕО)
Жазушылар мен этнограф ғалымдар Sputnik Қазақстан тілшісіне туған күнді тойлау мәдениетінің қайдан шыққанын және оның қоғамдық қатынастарға қалай әсер ететінін айтып берді.

Қазақ мүшел жасты ғана тойлаған

Танымал сатирик Көпен Әмірбек қазіргі тойлар ата-бабалардың салтынан ажырап барады деп санайды. Мәселен, бұрын қазақ халқы туған күн мен мерейтойды атап өтпеген.

"Біздің дәстүрімізде нәресте дүниеге келгенде шілдехана өткізеді. Сосын бесік тойы мен сүндет тойы бар, ал енді, жыл сайын туған күнді тойлайтындарды түсінбеймін. Дарақылық қой. Қазақтар өзінің мүшел жасын тойлаған. Алғашқы мүшел 13- те, ары қарай 12 жылдан қоса береді. Мүшел жастан аман-есен шықтым деп, қымбат киімін, затын садақа салтымен жұртқа береді. Сонда әр мүшелді тойлап тұрудың өзінде үлкен имандылық жатыр. Ал жыл сайын туған күнін тойлаған қазақ туралы қай кітаптан оқыдыңыз? ", - деді Әмірбек Sputnik Қазақстан тілшісіне берген сұқбатында.

Жазушының айтуынша, той өткізу жағынан ата-бабаларымыздың асықтай шашылып қалған әдет-ғұрпын мен салт-санасын жаңғырту қажет. Себебі оның үлкен тәрбиелік мәні бар.

"Қазақ халқы ұжымдық санаға мән берген"

Этнограф Досымбек Қатран қазақ салтында туған күн мен мерейтойды атап өту салтының болмағанын растап отыр. Оның бәрі еуропалық мәдениеттен келген.

"Кеңес заманында бірлі-жарым болған еді. Бірақ соңғы 20 жылда кәдімгідей дәстүрге айналып кетті. Ал қазақта туған күн тойламаудың себебі мынада, Наурыз мерекесінде бәрі бір-бірін құттықтап, "Жаңа жасыңыз құтты болсын!", "Бір жастарың құтты болсын!" деп тілек айтатын. Себебі ортақ сана, ұжымдық сана болатын. Қазіргі заманда соның бәрін ысырып қойып, индивидуализмге, эгоизмге бас ұрдық. "Туған күніммен құттықтамадың!" деп ренжитін аталар пайда болыпты", - дейді ғалым.

Оның сөзіне қарағанда, қазақ халқы ұжымдық санаға көп мән беретін. Себебі бұл – ұлтты біріктіруші фактор. Осылайша, Наурызда барлығы "жаңа жасты" тойлау арқылы бір мақсаттың аясында топтасатын. Енді, еуропалық мәдениеттің салдарынан осы бір үлкен салттан ажырап барамыз.

"Ашығын айту керек, қазір даңғаза, дақпырт, дабыра болған тойлар сәнге айналып кетті ғой. Адамдар бір-бірімен бәсекелесіп, қайдағы бір болмаған дүниелерді жаңғырттық деген сылтаумен оны тойға енгізіп жатады. Негізі, жөнсіз шашылу, бәсекелесу, ақша жұмсау түк қажеті жоқ нәрсе ғой. Бізде көп тойларды ет жақын туысқандармен өткізуге де болады. Отбасылық той бар, ағайынмен өткізетін шағын тойлар бар. Осыны, көп жағдайда, ескермей, жөнсіз ақша шашып жатамыз", - деп атап көрсетті Қатран.

Мемлекеттік реттеу керек пе?

Ал профессор Бибізия Қалшабаеваның ойынша, қазіргі тойларды мемлекеттік тұрғыда реттеу керек.

"Мысалы, Өзбекстан мен Тәжікстанда тойдың нақты уақытын белгілеп қойған. Сосын қонақ санына қарай шектеу енгізу керек деген ұсыныстар бар. Өйткені бүгінде 500-700 адам жиналатын тойлар аз емес. Әсіресе, оңтүстікте ондай жиындар көп. Бір жағынан көп адам отырған тойды басқару қиын. Ал кештің ортасында залдың жартысы кетіп қалады. Меніңше, кейбір тойларды жақын туыспен, көрші-қолаң, доспен атап өтуге де болады", - деді Қалшабаева.

Ғалымның айтуынша, тойларды бұрынғы салтпен өткізуге де болады. Мысалы, күндіз үлкендердің батасын алады, ал кешке қарай шағын құраммен бас қосады. Ондай тәртіп үлкен кісілерге де, жастарға да ыңғайлы.

"Мысалы, біз Түркияның қазақтарын зерттеуге барғанда сол жақтың тойын көрдік. Олар күндіз үлкендерді шақырады, сол жерде палау таратады, шәй береді. Ал кешке қарай мейрамханада тәтті тағамдармен отырыс өткізеді, басқа ештеңе жоқ. Сонда менің байқағаным, бай мен кедейдің айырмашылығы жоқ, дастарқаны бірдей. Ал бізде дастарқанды сынап отырады ғой. Өзара бәсеке мен ысырапшылық осыдан басталады", - дейді Қалшабаева.
Просмотров материала: 1 294

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 162 325 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 162 146 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 161 780 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 161 820 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 162 110 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 544 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 686 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 896 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 13 738 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 919 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 705 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 514 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 159 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 7 018 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 837 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 8 005 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 120 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 788 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 164 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 894 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 902 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 739 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 580 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 836 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 784 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 291 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 737 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 614 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 877 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 207 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 616 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 593 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 629 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 583 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 816 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 956 Просмотров





Опрос


«    Август 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031