16 декабря 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Латын әліпбиіндегі артық дыбыстарды алып тастау қажет пе?

29 апрель 2019, 12:32
Латын әліпбиіндегі артық дыбыстарды алып тастау қажет пе?
Кезінде саясаттың қысымымен зорлап алынған қазіргі кирилл әліпбиінде 42 әріп бар. Ал біздің тіл жүйемізде небәрі 28 дыбыс. Мына есепке қараңыз: 42 – 28 = 14. Яғни 14 дыбыс қазақ тілінің жүйесінде жоқ, артық.

Жаңа тәуелсіз әліпбиде тұқымдыққа оның төртеуін алып қалдық. 32 – 28 = 4 (Vv, Chch, Ff, Hh). Бұлар тілдің иммунитетін құртатын вирустар. Бөтен таңбаны төл әліпбиімізге кіргізбеген соң, мына төртеуінің де көзін құрту керек еді. Өкінішке қарай, саясат ғылымға әлі жол бермей тұр деп жазады Бижомарт Қапалбек Abai.kz сайтында.

Тіл тазалығын сақтау үшін кірме сөздердің баламасын табуды ұсынған автор жоғарыда аталған төрт таңбасы бар сөздерді сол күйінде алсақ, тіліміз шұбалранудан арылмайтынын алға тартады. «Төл әліпбиіміздегі осы жат таңбалардан құтылмай, тіліміз тәуелсіз болмайды. Мына әліпбимен латын таңбасын қолданатын бар әлемнен алыстап кеттік.

Айналып-айналып бар тапқанымыз «Алтын балық» ертегісіндегідей жатақ үй мен жыртық астау болды. Бірде-бір ел қолданбайтын қотыр-қотыр әліпбимен қисық-қисық емле жасап алып, алға ентелеп келеміз. Осы әліпбиді 2020 жылғы оқу жылына енгізіп, өзге елге күлкі болмақпыз» дейді Қапалбек.

Ұсынылған үш нұсқадағы латын әліпбиінің ғылыми негізі жоқ деген автор осы бекітілген әліпби нұсқасында стандартты латыннан шықпаңдар деген о бастағы Елбасының талабы ескерілмей қалғанын айтады. «Яғни, әлемнің кез келген түкпірінде отырып, қолыңа түскен компьютермен қазақша мәтін жаза бермейтін болдық.

IT мамандар ол үшін бұл әліпбиге түріктің, немістің және т.б. әліпбилері сияқты қосымша драйвер жазу керек дейді. Сонда біз айналып-айналып, жыртық астауды қайта тауып отырмыз» дейді Қапалбек.

Ең өкініштісі, дәл қазірдің өзінде латын әліпбиімізді нақтылап алмай жатып, жер жерде латын таңбасымен сойдақтатып түрлі атауларды жазудан жарыс та басталып кеткені. Ана тіліміздегі төл әріптерімізді үтірлермен көмкеріп тастап, «латын таңбасымен жазу деген осы» дегендей көптеген дүкен, көше, ауыл атаулары кирилицадан ауыстырылыпты. Қайсыс дұрыс, қайсысы бұрыс екенін ажырату мүмкін болмай тұр.
Просмотров материала: 1 296

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 179 485 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 178 988 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 178 577 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 178 630 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 178 931 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 11 479 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 10 612 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 10 844 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 15 008 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 15 163 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 23 779 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 10 059 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 440 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 7 268 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 6 095 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 8 300 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 357 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 6 036 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 431 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 6 151 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 6 157 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 985 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 826 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 6 091 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 6 025 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 540 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 8 059 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 859 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 6 129 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 493 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 875 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 826 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 879 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 840 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 6 070 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 6 213 Просмотров





Опрос


«    Декабрь 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
1234567
891011121314
15161718192021
22232425262728
293031