Кооператив: өткеннен - болашаққа » Матрица.kz - Информационно-аналитический портал

Кооператив: өткеннен - болашаққа

Дәл осы тақырыпта әлеуметттік желіде қызу пікірталас жүріп жатқанына біршама уақыт болды. Оның ішінде шаршуашылық ардагерлері, сала мамандары, тіпті ауылшаршуалылық министрлігі өкілдері де бар. Соңғы кезде ауылшаруашылығы саласында оң өзгерістер бар екені рас. Мал тұқымын асылдандыру, егін түрлерін көбейтіп, жаңа технологиямен өсіру, техникамен қамту да бір ізге салына бастады. Бірақ бұл игілікті істің нәтижесін ауылдықтар көріп отыр ма? Міне, осы сұрақ ең маңызды мәселе.

Мемлекет тарапынан бірнеше жыл бұрын қолға алынып, қазір алғашқы жемісін бере бастаған реформаны алып қарайық. Субсидия тек ірі шаруа қожалықтары мен гигант-холдингтерге ғана беріледі.

Әрине, өнім экспорттау бойынша стратегиялық дұрыс қадам. Бірақ ауылда бес-алты бас малына қарап отырған қарапайым шаруалар ше? Жеке шаруаға берілетін 3 млнға дейінгі арзан пайызды несие барлығына жетіп жатыр ма? Жеткендер оны іске асыра алды ма?

Осыны қалада отырып талдамай, істі ауылға барып өз көзімен көруге ынталы топ Қарағанды облысы, Нұра ауданына барып қайтты. Топтың құрамында белсенді ағамыз, ауыл шаруашылығының маманы Төлеутай Рақымбеков, қоғам қайраткері Мұрат Әбенов, «Атамекен» кәсіпкерлер одағының сарапшылары, БАҚ өкілдері болды.

Нұра ауданы облыс орталығынан 200 шақырым жерде орналасқан. Халқы 25 мыңнан сәл асады. Ынталы топ бас сұққан бірінші ауыл –Жараспайда 352 адам тұрады. 80 бала оқитын мектебі бар.

Мектеп, пошта сияқты мемлекеттік мекемелерден басқа, үнемі 20-25, жиын-терім кезінде 60 шақты адам істейтін «Жараспай» ЖШС негізгі жұмыс орны. Бірақ жұмысқа жарамды халықтың жартысы бос немесе «өзін өзі қамтушы» есебінде.

Ең басты мәселе – ауыз су. 2011-2012 жылдары «Ақбұлақ» бағдарламасы бойынша тартылған құбырлар су ащы болып, қазір қаңсып тұр. Тұщыландыру аппаратын алғаннан басқа амал жоқ. Қазір бұл мәселе де мемлекеттік бағдарламаға енгізіліп, кезегін күтіп отырған көрінеді.

Негізгі тұрғындары жұмыссыз, тек малға қарап отырған соң ауылдың жағдайы да мәз емес. Оны кірген кезде үйлердің жағдайынан-ақ бірден байқауға болады. Мал басын өсіру үшін несиеге кепілдік сұрайды. Ал малдың да, үйдің де кепілдік бағасы төмен. Несие берсе тау қопарамыз дейді жараспайлықтар.

Ал Жараспайдан 30 шақырым жердегі Изенді ауылында жағдай мүлдем бөлек. 520 адам тұратын ауылдың барлығы дерлік жұмыспен қамтылған. Тіпті қол күші жетпей баспана мен сыйақы (подъемный) беріп қаладан жастарды тартып жатыр.

124 бала оқитын мектепте 24 ұстаз қызмет етеді, оның жартысынан көбі дипломмен келген жастар. 14 мың дана қоры кітапхананы, медпунктті, тағы сондай әлеуметтік нысандарды тұрғындар өз күштерімен салып алыпты.

Бұл не қылған батпан құйрық деп таң қаларсыз. Біз де таң қалдық. «Мұның барлығы еңбекпен келді» дейді изенділіктер. 20 жылдай үкіметке қол жайып келген олар жоқшылықтан шаршап, кооперативке біріге бастаған.

Нәтижесінде біріккен (солидарный) несие алып қырманды іске қосқан. Қазір жемісін бірге көріп отыр. Айтпақшы биыл Изендіде 12 бала дүниеге келіпті, жыл соңына дейін тағы 3 нәресте күтіп отырмыз дейді жергілікті фельдшер. Ауыл болашағының айқын көрінісі осы болса керек.

Ойланып қайттық. Екі ауылдың арасы атты адамға жарты сағаттық ғана жер. Екі әлемге барғандай боласың. Төлеутай ағамыздың айтуынша «ауылдықтар әлі күнге дейін кооператив сөзінен үрке қашады. Бұрынғы колхоздастыру кезі елестейді. Тіпті субьективті бір-біріне деген сенімсіздік те үлкен кедергі болады. Ал жұмыла көтерген жүк жеңіл екенін көп жағдайда ұмытып кетеді» екен.

Қазіргі ынталы топтың ұсынысы «табыс кооперативі». Қысқаша түсіндіре кетейін: мысал ретінде қазір әркім жеке шелектеп қалаға тасып жүрген сүтін кооператив арқылы бөшкемен сатады. Егер заңды кооперативке біріксе үкімет сүт сақтайтын 4 тонналық термоыдыс алуға субсидия бөледі немесе біріккен (солидарный) несие береді.

Заңды тұлға ретінде сүт зауытымен келісім шартқа отырса сүтті тұрақты өткізу көзі, тұрақты пайда болады. Мал, егін шаршуашылығы бойынша да әркім меншігін емес, сол меншігінен шыққан өнімін біріге өткізе отырса ыңғайлы әрі тұрақты болары сөзсіз.

Әрине, қағаз жүзінде бәрі әдемі. Бірақ заңдылық бұралаңдарын зерттеп, оны адамдар психологиясы қабылдап, алғашқы пайдасын әкеле бастағанша уақыт өтер. Бірақ алғашқы қадам ауыл тұрғындарының өзінен басталуы қажет. Төртеу түгел болса төбедегі келеді деген мақал бекер айтылмаған ғой.

Алмас Тоқабаев, Қарағанды облысынан

Рейтинг	Регион	Аким
219022	Алматинская область
146708	Туркестанская область
108999	Восточно-Казахстанская область

Рейтинг	Регион	Аким
339	Алматинская область
195	Туркестанская область
180	Северо-Казахстанская область

« Июнь 2025 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
						1
2	3	4	5	6	7	8
9	10	11	12	13	14	15
16	17	18	19	20	21	22
23	24	25	26	27	28	29
30

Мы в соц сетях:

Кооператив: өткеннен - болашаққа

Поделиться материалом

Другие материалы по теме

По читаемости

По материалам