13 июля 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Әулиебастаудың кереметі неде? (ВИДЕО)

02 май 2018, 3:28
Тарих жер-анадан басталады. Қаратау өңірі Қазақстандағы табиғаты ешбір аумаққа ұқсамайтын алапта орналасқан. Табиғаты қатал, қысы өте суық, жазы ыстық өңір. Аудан аумағының топырағына, шоқы бастарындағы белдеулерге қарағанда аймақтың үш рет су астында қалғаны аңғарылады.

Бұл өңірден кезінде су асты болған аймақтарда теңіз, өзендерді мекен еткен тас болып қатып қалған жәндіктердің, балықтардың, т.б. тіршілік иелерінің сұлба қалдықтары кездеседі. Папортник өсімдіктерінің жұмсақ денелі іздері тасқа таңба болып түсіп қалған.

Өзінің географиялық және табиғи-климаттық орналасу жағдайын ертеде Оңтүстік Қазақстан территориясында палеолит және неолит дәуіріндегі адамдардың өмір сүруіне аса қолайлы аймақ болды. Бір заманда бұл жердің ауа райы Үндістандағыдай субтропикалық болған.

Онда түйеқұстар, ірі мүйізді мамонт тұқымдас аңдар өмір сүрген. Оның айқын айғағы - Үшбас ауылы маңындағы өзен бойынан қолтырауынның тістері, бизонның бас сүйегінің астыңғы жағының табылуы.

Аудан аумағымен шектесіп жатқан Бетпақдалада бұдан миллиондаған жылдардан бері тіршілік ететін,тұрағын өзгертпей келе жатқан, өзге өңірлерде кездесе бермейтін қалқанқұлақ тышқанның жиі жолығуы сол дәуірдің айғағы мол жәдігері іспеттес.

Жамбыл облысында Әулиебастау әр ауданда орналасқан. Соның бірі – Айшабибі ауылынан солтүстік батысқа қарай 3 шақырым жерде орналасса, екіншісі - Талас ауданындағы Қарабастау ауылы жанында екен.

Ұстазым екеуіміз қалалық «Табиғатты аяла» атты экологиялық форумға қатысу үшін, елбасымыздың «Туған жер» бағдарламасын негізге ала отырып, «Туған жерді зерттейміз» аталымы бойынша өз зерттеу жұмысымызды Жамбыл ауданындағы Әулиебастау жерінде жүргіздік.

Негізі Әулиебастау - көне қала орны. Алғаш археологтар Е.И. Агеева мен Г.И. Пацевич зерттеген. Қаланың қазіргі сақталған орны тік төртбұрышты, ұзындығы батыстан шығысқа қарай 400 м, ені солтүстіктен оңтүстіке қарай 140 м, биіктігі 9 м.


Үстінде жұмыртқа тәрізді екі төбе бар. Оның біріншісі батыс жағында, көлемі 105х87 м, екіншісі шығыс жағында, көлемі 100х120 м. Құрылыс сырты топырақ дуалмен қоршалған, ортасында аумағы 20 м2 үйдің орны сақталған. Шығыс жағындағы орталық қорған ірі тастардан қаланған.

Қаланың оңтүстік-батыс жағындағы жарылған жартастың астынан бұлақ ағып жатыр. Бұлақ суынан қала түбінде аумағы 100 м2 көлшік пайда болған. Ақсу өз. осы көлден бастау алады. Жергілікті халық бұлақты Әулиебастау деп атайды.

Қала жұртынан жинастырылған қыш ыдыстардың жасалуына қарап, ғалымдар қала Қарахан әулеті заманында (10 — 12 ғасыр) болған деп тұжырымдайды. Бұлақтағы су жыл бойы +16 градус тұрақты температураны ұстап тұрады. Су құрамын өмірге қажетті 17 түрлі минералды микроэлементтер: магний, калий, йод т.б құрайды.

Көктемнің жылы, шуақты күні түссе керек. Біз сапарға шықтық. Әулиебастау Тараз қаласынан 25 шақырым жерде орналасқан. Жоспарланған жерге барып, киелі жерді өз көзімізбен көріп, зерттеп, жергілікті тұрғындар мен бұлақ басына келушілерден мол мәлімет алып үлгердік.

Олардан сұхбат алу барысында әр түрлі жауап алынды. Таңертеңімен келген жас отбасы бұлақ суына шомылса, келесі біреуі жаңадан туылған шақалаққа қырқынан шыққанша мөлдір судан құйып, әкетуде. Ал ақсақал болса, бұлақтан аққан суды тамашалап, мөлдір суын шөлі қанғанша ішіп жатыр.


Бұлақтың суын біз де ішіп көрдік. Жер астынан шыққан су сондай таза, әрі мөлдір. Ал дәмі өте керемет, балдай, қайта-қайта ішкің келіп тұрады. Бұлақтың суы көлге қарай ағады, ал көлдің 3-4 жерінде астынан дөңгеленіп су шығып жатты.

Бұл көрініс те әсерлі екен. Ойланып қарасам, бұлақ суының құрамында 17 түрлі минералды микроэлементтер кездеседі, сонда бұл судың "Сарыағаш", "Тассай", "Боржоми" секілді минералды судан қай жері кем?

Шіркін, қаражаты жетерлік осы өңірдің кәсіпкері осы бұлақтың суын лицензиясы бар өнім етіп шығарса, Әулиебастау жері бірден танымал аймаққа айналар еді.

Жыл сайын Әулиебастауға келушілер саны көбеюде. Әсіресе жаз айларында. Көліне шомылып, балшығын денелеріне жағып, бұлақтың суын үйлеріне алып кететін халық жетеді. Дегенмен, сол халық құр кетпей, Әулиебастау жерін ластап кетеді.

Ішкен- жегенін артынан жинамай кету – мәдениетсіздікке жатпай ма?! Демалып болған соң, көлдің жан-жағы түрлі қоқыстарға толып кетеді. Сондай нәрсені көрсем, жерім үшін жүрегім сыздайды. Мен - табиғат жанашырымын. Жүрген жерімде суды, ауланы, саябақтарды ластамай, жан-жағымдағы тұрғындарға да табиғатты былғама деп айтып жүремін.

Сондықтан менің жазып отырған мақаламды оқыған әрбір отандасымды табиғаттың бізге берген керемет дүниесін қадірлеп бағалауға, қорғауға шақырамын.

Аружан МҰХАМЕТІЛДА
8-сынып оқушысы
техникалық шығармашылық
орталығы
Жамбыл облысы
Тараз қаласы
Жетекшісі: Айнұр Тілемісова
Просмотров материала: 3 476

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 156 769 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 156 588 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 156 227 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 156 262 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 156 557 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 229 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 374 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 564 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 13 298 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 490 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 346 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 315 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 051 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 917 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 746 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 901 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 032 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 698 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 070 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 796 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 804 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 646 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 487 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 749 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 690 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 201 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 633 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 522 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 779 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 114 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 525 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 503 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 543 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 484 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 722 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 865 Просмотров





Опрос


«    Июль 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123456
78910111213
14151617181920
21222324252627
28293031