24 ноября 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



ҚАЗАҚТА ҚАТЫГЕЗДІК ҚАЙДАН ПАЙДА БОЛҒАН?

ҚАЗАҚТА ҚАТЫГЕЗДІК ҚАЙДАН ПАЙДА БОЛҒАН? Соңғы жаңалықтар адамның жүрегін ауыртатын болды. Бір жақта жас қыздар бір-бірінің шашын жұлып, ер адамнан әрмен төбелесіп жатады, бір жақта жап-жас жігіттер қимылсыз қалған адамның басынан тепкілеп жүреді. Оларды көріп: "жастарымыз, еліміз не болып барады",- деп жұрт шошынуда.

Осындай шімірікпес қатігездік бізге қайдан, қалай, қашан жұққан? Кейбір адам интернетті кіналайды, біреулер ауылдағы жұмыссыздық, жоқшылықтан қалаға көшіп келіп, орын таппаған, торыққан, түңілген, дәстүрден айныған маргиналдық қоғамға айналып барамыз деп ойлайды. Ойлы деген зиялыларымыз арагідік елге идеология бермеді деп билікті айыптаудан аспайды. Сонда болып жатқан жағдайдың шын себебі не?

Ежелгі, дәстүрлі қазақ қоғамында қатыгезік жоқ еді. Өз бауырласы, қандасы тұрғай, жауын қинап, азапқа салмайтын. Тариxте бір де бір адамды азаптау, қорлап өлтіру туралы дерек сақталмаған. Өйткені, тірі жанға, өзі сияқты жан иесіне азар салып, қиянат жасап, қинауды обал деп есептейтін. Ол қасиет бала кезден қанымызға, санамызға әбден сіңіп кеткен болатын.

Оның үстіне ұят деген қоғамдағы үлкен регулятор болатын. Ұят сырт елден жамандықты жасыру емес, жамандықтан аулақ жүруге, ойды таза ұстауға тәрбиелейтін этикалық тежегіш еді. Қазір сол ұят туралы ұғым түбірімен өзгеріп, жат, жалған қалыпқа түсті. Ендігіде ұят болады деп, жәңа туған нәрестені әжетxанаға лақтырып кете баратын сұмдық бір мінез шығардық! Бұл, -тереңдей қарасақ, "өлімнен ұят күшті" деген керемет принципті теріс түсініп, дәстүрден айнып, азып кеткеніміздің бір белгісі.

Идеология керек деп талай сөз айтылып жүр. Ол, шынымен, біздің қоғамға қажет пе? Идеология деген - адамның ақыл-ойына салынған кісен, тек былай ойлап, былай жүруге ғана рұқсат, ал қылдан тайсаң, қылмыскерсің, біз белгілеген шеңберден шығып ой ойлап, пікір түйуге тиым салынады деп адамның ой-санасын, жақсылық-жамандықты парықтау қабілетін шектеп қоятын руxани абақтымен бірдей.

70 жылдан артық коммунистік-империялық идеологияға жүгініп, өз ақылымызбен ой қорытып, өз тағдырымызға өзіміз жауапты болудан әбден айырылып қалдық. Сенгіш, көнгіш, ергіш тобырға айналып бара жаттық. Соның салдары болар, бүгін қит етсе "біздің қазақ жалқау", "біздің қазақ мақтаншақ", "біздің қазақ бір-бірін көре алмайды" деген сөздерге желдей еседі. Солай сөйлей салуға өз аузымыз да бейімделіп алды.

Қазақтың басқа жұртқа сорақылау естілетін бір мақалы бар: "Ұра берсең, Құдай да өледі" деген. "Жалқаусың, даңғойсың, күншілсің" дегенді естіп өскен жастарға не сын айтарсыз? "Шынымен, солай екен",-деп сенуі де, басқа, жалған идеяларға елігуі де оп-оңай. Дәстүрлі этика: адал мен арам, обал мен сауап туралы ұлттық принциптерді түсінбеу, шын ерлік пен ездіктің ара жігін ажырата алмау этикалық мутацияға, бүлінуге әкеп соқтырады.

Шын намыстың орнын жалған намыс, шын ұяттың орнын жалған ұят басады. Адамгершілік тиянағынан айрылған жұрт қатігездікті ерлік, намыс, қасиет ретінде қабылдай бастайды.

Осының себебімен жастарымыз адасып, бірі діни радикалдық жолға түсіп, енді бірі араққа тойып төбелескенді батырлық деп есептейді. Өйткені адам баласына тек дүние-мал емес, руxани құндылықтар де керек. Оны өз ұлтымыз, қоғамымыздың жүрегінен таппасақ, жан-жақтан теріп, бөтен идеяларға еріп, сіра да ештеңе таппаймыз.

"Есің барда еліңді тап" деп аталарымыз бекер айтпаған. Бүгін сол елімізді іздеп, табатын, іздегенде қазір көмескіленіп қалған асыл қасиетімізді түгендейтін жағдайға жетіп тұрмыз. Мен руxани жаңғыруды ең әуелі осы тұрғыда түсінемін.

Талғат Қалиев, саясаттанушы
Автор: Талғат Қалиев - ҚАЗАҚТА ҚАТЫГЕЗДІК ҚАЙДАН ПАЙДА БОЛҒАН?
Просмотров материала: 2 739

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 123 467 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 123 298 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 122 939 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 122 962 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 123 271 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 8 489 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 7 662 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 7 731 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 10 922 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 11 065 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 20 445 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 8 326 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 652 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 548 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 357 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 460 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 656 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 324 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 669 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 434 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 430 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 271 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 116 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 362 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 294 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 16 825 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 173 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 149 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 368 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 696 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 118 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 135 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 177 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 100 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 333 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 484 Просмотров





Опрос


«    Ноябрь 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930