Түркістандықтар еліміздің басшысы Қасым-Жомарт Тоқаевтың референдумды өткізу жөніндегі бастамасымен толық келісуде.
Айжамал Жадигерова - заң ғылымдарының магистры, адвокат. Ол кісінің пікірі осындай:
Қазақстан Президенті Әйелдер істері жөніндегі ұлттық комиссия туралы жарлыққа өзгерістер енгізді.
Отбасылық-тұрмыстық зорлық-зомбылыққа қарсы күрес ұлттық комиссия жұмысының басым бағыты болып қалып отыр.
Қасым-Жомарт Тоқаев ұсынған конституциялық реформаларда әр қазақстандықтың құқықтық қорғалуын күшейтуге баса мән берілген.
Адам құқықтары жөніндегі уәкілдің мәртебесі конституциялық тұрғыдан айқындалатын болды. Әрі, азаматтардың конституциялық құқықтарын барынша тиімді қорғау үшін оған жаңадан құрылатын Конституциялық Сотқа жүгіну құқығы беріледі. Конституциялық Сотқа сондай-ақ өзінің Ата Заңда көрсетілген құқықтары мен бостандықтары бұзылуда деп санаған кез келген азамат жүгіне алады.
Адам құқығы - конституциялық құқықтың маңызды институты. Мемлекет ішіндегі құқық, сондай-ақ халықаралық құқық саласын да ол ХХ-ғасырдың екінші жартысында ерекше дамып, бұл адамзат құқығының дамуындағы елеулі қорытындыларының бірі болып табылды.
Адам құқықтары - адам жарық дүниеге, өмірге шырылдап келген сәттен бастап пайда болады. Адам құқықтары - адамның өз мүдделерін заң шеңберінде жүзеге асыру мүмкіндігі. Адам құқылары табиғи және әлеуметтік болып екіге бөлінеді. Табиғи құқықтар дегеніміз - адамның тіршілік етуінен туындайтын (мысалы; өмір сүру, еркіндікке жету, жеке басына тиіспеушілік т. б.) құқылары. Әлеуметтік құқылар дегеніміз - адамның мемлекетпен өзара әрекеті процесінде пайда болатын (мысалы; білім алуға, еңбек етуге, байқуатты өмір сүруге, азаматтық алуға, сот әділдігіне жүгінуге, еркін жүріп-тұруға, мүліктерді иеленуге т.б.) құқықтары.
Қоғамдық қарымқатынастарға құқықтық нормалардың тиімді әсер етуді қамтамасыз ету бойынша мемлекеттік органдардың құқықты қолдану қызметінде сот билігін жүзеге асырушы болып табылатын сот жүйесіне үлкен рөлі беріледі.
Адам құқыларының жалпыға бірдей Декларациясының 8-бабында бекітілген, тәуелсіз және әділ сот арқылы істің әділ және ашық қаралуын талап етуге құқығы, Қазақстан Республикасының Конституциясының 12-бабымен да кепілдік берілген, онда: «Әркімнің өз құқықтары мен бостандықтарының сот арқылы қорғалуына құқығы бар» делінген.
Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті - Елбасы Н.Ә.Назарбаев өзінің «Қазақстан-2050» Стратегиясы қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты» атты Қазақстан халқына Жолдауында, құқықтық саясаттың маңызды мәселесі азаматтардың Конституция кепілдік беретін сот арқылы қорғалу құқын жүзеге асыруы деп ерекше атап өткен. Соның ішінде Елбасы сот төрелігін жүзеге асыру процесін оңайлатып, артық бюрократиялық рәсімдерден арылту керек екенін тапсырды, жаңа ақпараттық технологияларды белсенді енгізген жағдайда мұны істеу қиын емес екенін атап өтті. Сонымен қатар, ол соттардың жұмысын жеңілдету мақсатында дауларды соттардан тыс реттеу институттарын дамытуды жалғастыруды тапсырып, болмашы мәселелер бойынша дауларды шешу соттардан тыс тәртіппен жүргізілетіндей тетіктер қарастыру қажет екенін айтты.
Бүгінгі күнде Елбасының осы тапсырмаларын орындау аясында республика соттарымен «Виртуалды сот», SMART-сот пилоттық жобалары жүзеге асырылуда, сонымен қатар татуластыру рәсімдері, соның ішінде медиацияда белсенді дамып келеді.
Қазіргі уақытта республика соттары сот отырыстарын қашықтықта жүзеге асыруға мүмкіндік беретін аудио-,бейнетіркеу жүйелерімен жабдықталған. Яғни адам, басқа жерде бола тұра сот отырысы залымен бейнеконференцбайланысы арқылы қосылып, тыңдалуына, сонымен қатар, өзі де сот процесінде не болып жатқанының барлығын естуге мүмкіндігі бар.
Бүгін мобильдік технологиялар бізге әрі қарай дамуға мүмкіндік береді. Адамға сотқа келуде қажет емес, ол үйінде, кеңседе отырып немесе сапарда, демалыста болып, соттың жүйесіне өзінің смартфоны, планшеттік компьютері немесе смарт сағаты арқылы да қосыла алады. Ол үшін сот отырысына қатысушыға өзінің мобильдік құрылғысына «TrueConf» арнайы қосымшасын орнату керек, содан кейін сот отырысына логин арқылы қосылуға облыстық соттың программистері көмек көрсетеді. Ол үшін өзінің мәліметтерін және қаралатын істің номерін беру қажет. Бұл адамның сот арқылы қорғалу құқығын анағұрлым жеңілдетті.
Атап айтқанда Жангелдин аудандық соты ауданымыздың облыс орталығы мен басқа да ірі қалалардан анағұрлым қашық аралықта орналасқандығын ескеріп, сот төрелігін жүзеге асыру кезінде алдыңғы қатарлы электрондық сервистерді кеңінен қолданады.
Сондай-ақ, бүгінгі күнге республика соттарымен «Татуластыру: сотқа дейін, сотта» пилоттық жобасы жүзеге асырылуда. Бұл жобаның жүзеге асырылуында дауды шешудің сотқа дейінгі және соттан тыс механизмдерінің дамуына, медиация институтының әйгілендірілуіне ерекше көңіл бөлінеді.
Медиациялық келісім арқылы қаралған қылмыстық, азаматтық және әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша тараптар даусыз, ұрыс-керіссіз, өз қалауы және өз еркі бойынша өздеріне, екі жаққа да тиімді келісімге келе алады. Бұл жерде тараптар сотқа келіп кетумен байланысты қаражат шығындары мен уақыттарын үнемдейді және істі әрі қарай қоздырмай екі жаққа да тиімді негіздерде медиациялық келісім бойынша іс жүргізуді тоқтата алады. Бұл жерде адам өз еркін, өз қалауын білдіре алады.
Адам құқығы - адамның мүддесін қанағаттандыруға бағытталған, заңмен қорғалатын ең жоғарғы демократиялық құндылық. Сондықтанда әрбір адам өзінің де, басқаның осы құндылығын бағалай білу және оған ешқандай да зиян келтірмеу керек.
Адам құқығы түсінігінің дамуын шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Алғашқы буын азаматтық және саяси құқықтары үшін күресті. Бұған қауіпсіздік, жеке меншік, саясатқа араласу құқығы үшін 1775 жылы АҚШ-та және 1789 жылы Францияда басталған революциялар нәтижесінде пайда болған «Тәуелсіздік декларациясы» мен «Адам және азамат құқықтарының декларациясы» жатады. Екінші кезеңде адамдар әлеуметтік-экономикалық құқықтары үшін күресті.
Бұған 1948 жылы БҰҰ қабылдаған «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» жатады. Бұл денсаулыққа, білімге, ақылы демалысқа, яғни стандарт өмірге деген фундаментал құқықтан бастап, еркін ойлауға, еркін көзқарас білдіруге, мәдени-діни ұстанымын ешқандай дискриминациясыз қолдануға деген құқықтарды қамтиды. Кейін бұл декларацияның артынан «Адам құқықтары туралы билль» сияқты қоғамда әділдік орнатуға құрылған көптеген заңнамалық жоба пайда болды. Ал үшінші кезеңде адамдар ынтымақтастық пен бірегейлік құқықтары үшін күресті. Бұған көбінесе ХХ ғасырдағы тәуелсіздікке ұмтылған үшінші әлем елдерінің (бұрынғы колония елдері — ред.) өзін-өзі басқару құқығын талап етуі, ұлттық бірегейлік, қоғамдағы азшылықтардың құқығы, таза қоршаған ортаға, бейбітшілік пен тәуелсіз дамуға деген талаптардан туған түрлі заңнамалық жобалар жатады.
Адам құқығы түсінігінің дамуын шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Алғашқы буын азаматтық және саяси құқықтары үшін күресті. Бұған қауіпсіздік, жеке меншік, саясатқа араласу құқығы үшін 1775 жылы АҚШ-та және 1789 жылы Францияда басталған революциялар нәтижесінде пайда болған «Тәуелсіздік декларациясы» мен «Адам және азамат құқықтарының декларациясы» жатады. Екінші кезеңде адамдар әлеуметтік-экономикалық құқықтары үшін күресті.
Бұған 1948 жылы БҰҰ қабылдаған «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» жатады. Бұл денсаулыққа, білімге, ақылы демалысқа, яғни стандарт өмірге деген фундаментал құқықтан бастап, еркін ойлауға, еркін көзқарас білдіруге, мәдени-діни ұстанымын ешқандай дискриминациясыз қолдануға деген құқықтарды қамтиды. Кейін бұл декларацияның артынан «Адам құқықтары туралы билль» сияқты қоғамда әділдік орнатуға құрылған көптеген заңнамалық жоба пайда болды. Ал үшінші кезеңде адамдар ынтымақтастық пен бірегейлік құқықтары үшін күресті. Бұған көбінесе ХХ ғасырдағы тәуелсіздікке ұмтылған үшінші әлем елдерінің (бұрынғы колония елдері — ред.) өзін-өзі басқару құқығын талап етуі, ұлттық бірегейлік, қоғамдағы азшылықтардың құқығы, таза қоршаған ортаға, бейбітшілік пен тәуелсіз дамуға деген талаптардан туған түрлі заңнамалық жобалар жатады.
Адам құқығы түсінігінің дамуын шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Алғашқы буын азаматтық және саяси құқықтары үшін күресті. Бұған қауіпсіздік, жеке меншік, саясатқа араласу құқығы үшін 1775 жылы АҚШ-та және 1789 жылы Францияда басталған революциялар нәтижесінде пайда болған «Тәуелсіздік декларациясы» мен «Адам және азамат құқықтарының декларациясы» жатады. Екінші кезеңде адамдар әлеуметтік-экономикалық құқықтары үшін күресті.
Бұған 1948 жылы БҰҰ қабылдаған «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» жатады. Бұл денсаулыққа, білімге, ақылы демалысқа, яғни стандарт өмірге деген фундаментал құқықтан бастап, еркін ойлауға, еркін көзқарас білдіруге, мәдени-діни ұстанымын ешқандай дискриминациясыз қолдануға деген құқықтарды қамтиды. Кейін бұл декларацияның артынан «Адам құқықтары туралы билль» сияқты қоғамда әділдік орнатуға құрылған көптеген заңнамалық жоба пайда болды. Ал үшінші кезеңде адамдар ынтымақтастық пен бірегейлік құқықтары үшін күресті. Бұған көбінесе ХХ ғасырдағы тәуелсіздікке ұмтылған үшінші әлем елдерінің (бұрынғы колония елдері — ред.) өзін-өзі басқару құқығын талап етуі, ұлттық бірегейлік, қоғамдағы азшылықтардың құқығы, таза қоршаған ортаға, бейбітшілік пен тәуелсіз дамуға деген талаптардан туған түрлі заңнамалық жобалар жатады.
Адам құқығы түсінігінің дамуын шартты түрде үш кезеңге бөлінеді. Алғашқы буын азаматтық және саяси құқықтары үшін күресті. Бұған қауіпсіздік, жеке меншік, саясатқа араласу құқығы үшін 1775 жылы АҚШ-та және 1789 жылы Францияда басталған революциялар нәтижесінде пайда болған «Тәуелсіздік декларациясы» мен «Адам және азамат құқықтарының декларациясы» жатады. Екінші кезеңде адамдар әлеуметтік-экономикалық құқықтары үшін күресті.
Бұған 1948 жылы БҰҰ қабылдаған «Адам құқықтарының жалпыға бірдей декларациясы» жатады. Бұл денсаулыққа, білімге, ақылы демалысқа, яғни стандарт өмірге деген фундаментал құқықтан бастап, еркін ойлауға, еркін көзқарас білдіруге, мәдени-діни ұстанымын ешқандай дискриминациясыз қолдануға деген құқықтарды қамтиды. Кейін бұл декларацияның артынан «Адам құқықтары туралы билль» сияқты қоғамда әділдік орнатуға құрылған көптеген заңнамалық жоба пайда болды. Ал үшінші кезеңде адамдар ынтымақтастық пен бірегейлік құқықтары үшін күресті. Бұған көбінесе ХХ ғасырдағы тәуелсіздікке ұмтылған үшінші әлем елдерінің (бұрынғы колония елдері — ред.) өзін-өзі басқару құқығын талап етуі, ұлттық бірегейлік, қоғамдағы азшылықтардың құқығы, таза қоршаған ортаға, бейбітшілік пен тәуелсіз дамуға деген талаптардан туған түрлі заңнамалық жобалар жатады.
Просмотров материала: 2 958
