2 мая 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Қазақстанға түбі АҚШ пен Қытайдың бірін таңдауға тура келеді

24 июнь 2021, 15:19
Қазақстанға түбі АҚШ пен Қытайдың бірін таңдауға тура келеді
АҚШ пен Қытайдың қарым-қатынасы сауда дауынан ауқымды стратегиялық текетіреске айналып барады, деп жазыпты inbusiness.kz.

Әлемдік экономика және саясат институты бүгін Қазақстан мен Қытайдың стратегиялық қарым-қатынасы жайында онлайн режимде конференция ұйымдастырды. Жиында сөз сөйлеген институт сарапшысы Руслан Ізімов екіжақты қарым-қатынастан гөрі жаһандық мәселелер туралы ой бөлісті. Сарапшының айтуынша, қазір әлем қос полярға бөлініп кеткен. Бір жағында бұрыннан бергі ірі ойыншы – АҚШ бастаған Батыс елдері, ал екінші жағында өзін толыққанды держава ретінде көрсетіп отырған Қытай тұр.

Қытай бұрынғы Кеңес одағының орнына америкалық гегемонияға қарсы позицияға жайғасты. Екі державаның қарым-қатынасы сауда дауынан ауқымды стратегиялық текетіреске айналып барады.Текетірестің ауқымы экономика мен саясаттан бастап, саланың бәрін қамти бастады. Көп адам мұны бұрынғы "қырғи-қабақ соғыспен" салыстырады. АҚШ пен Кеңес одағының тіресі идеологиялық және әскери саланы қамтитын шығар, бірақ бұл жолы біз экономика мен технологиялардың жарысын көріп отырмыз. 2018 жылы өткен Астана-клуб шарасында Қытай АҚШ-пен қандай да бір мәмілеге келуге дайын екенін байқағанбыз. Тараптар сауда қарым-қатынасын жолға қоюға тырысқан. Әйтсе де бүгінгі күні жағдай мүлде өзгеріп кетті. Ал АҚШ пен Қытайдың Сыртқы істер министрлерінің соңғы келіссөздеріне қарасақ, Қытай бүгін де ешқандай шегініске барғысы келмейтіні айқын болды. Бұл жағдай барлық елге, оның ішінде Қазақстанға да стратегиялық тәуекел туғызады,– дейді сарапшы.

Руслан Ізімов Вашингтон қазір Еуропа мен Азиядағы елдермен қарым-қатынасын жақсартып жатқанын айтады. Жаңа президент Джо Байденнің жаңа тактикасы жемісін бере бастаған. "Үлкен жетіліктің" басшылары жиналған саммитте Еуропаның негізгі ойыншылары, одан бөлек Жапония мен Оңтүстік Корея да АҚШ-ты қолдайтынын ашық білдірген. Яғни АҚШ-қа ниеттес мемлекеттер топтасып, Қытайға қарсы компромиске келмейтіндей позицияны ұстануға дайындалып жатыр.

Қытайдың өз блогы жоқ. Ол мүмкін болмай да тұр. Қытай "мынау бізге дос мемлекет" дейтіндей ел жоқтың қасы. Идеологиялық мәселелер бойынша қолдайтын бірден-бір мемлекеті Солтүстік Корея шығар. Бірақ Пхеньянның өз мүдделері бар, сол себепті Қытайдың толыққанды одақтасы бола алмайды. Әйтсе де дамушы елдердің ішінде Қытайдың біршама "досы" барын да ұмытпау керек. Олар экономикалық бағытта бағынышты болғанымен, саяси тұрғыда Қытайды бәрібір қолдамауы мүмкін. Толыққанды полюс бола алмайтын тағы бір ойыншы – Ресей де бар. Әйтсе де бұл мемлекет АҚШ пен Қытайдың текетіресінің бағыт-бағдарына ықпал ете алады. АҚШ-тың инфрақұрылымдық нысандарына жасаған соңғы кибершабуыл Ресейдің басқару жүйесіне зиян келтіре алатынын көрсетіп берді, – дейді ол.

Ресей дегенмен Батыс елдерінің көзімен қарағанда – аластатылған, қауіп күтуге болатын мемлекет. Әйтсе де Ресей тарапынан келетін қауіп Қытай туындататын қауіптен едәуір аз. Сарапшының пайымдауынша, Вашингтон Ресеймен қарым-қатынасын қайта қараған секілді. Қысым жасау тактикасынан гөрі келісіп, ұғысып көрудің жолдарына баса мән бере бастаған. Бұл – Вашингтонға Ресей қаупін уақытша азайтып, бар күшті Қытайға жұмсауға мүмкіндік береді. Ал Қытай Ресейге АҚШ-тың күшін басқа арнаға бұра алатын мемлекет ретінде қарайды. Соңғы онжылдықтарда Қытай дәл осы "терезелер мүмкіндігін" жақсы пайдаланып, өзінің әскери, технологиялық қуатын арттыра берген. АҚШ ашық түрде Қытайда "нөмір бірінші қарсылас" деп мәлімдеген кезде Бейжің көлеңкеден шығып, өз мүмкіндіктерін жасырмауға бел буған.

Қытай бұған дейін өзінің күш-қуатын текке арттыра берген жоқ. АҚШ-тың әлеуетті қарсыласы деген Ресеймен, Иран, Пәкістанмен қарым-қатынасты ретке келтіруге тырысты. Алайда Қытайдың негізгі стратегиялық серіктесі әзірге Ресей болып тұр. Бұл ретте Қытай мен Ресейдің қарым-қатынасының өзіндік "қызыл жолағы" барын ескеру керек. Соңғы жағдайларға шолып қарасақ, Қытай Ресеймен альянс немесе саяси әрі әскери одақ құруға дайын еместігін байқаймыз. Менің ойымша, Қытай Мәскеудің Батыс елдеріне шығысып кетуінен жасқанып отыр, – деп атап өтті ол.

Ал Батыс елдері мен Қытайдың ортасында Орталық Азия тұр.

Уақыт өткен сайын ерте ме, кеш пе, Орталық Азия елдері, оның ішінде Қазақстанға да АҚШ пен Қытайдың бірін таңдауға тура келеді. Бұл жерде бір тарапты таңдап, екіншімен мүлде байланысты үзу туралы әңгіме айтылып тұрған жоқ. Қазақстан сыртқы саясатта өзіне пайдалы бағытты таңдауы керек болады. Қай бағытта қозғалу керек? Қазірдің өзінде технологияны кіммен бірге жасаған дұрыс деген сұрақ туындап жатыр. Мысалы, қазір Huawei ​телефонын Play Маркет пен Google-дың бүкіл жүйесінен өшіріп тастады. Бұл – бәріне үлкен проблема туындатып жатыр. Әрине, біз Қытайдың технологиясын пайдалана аламыз. Ол сапасы жағынан Батыс елдерінің өнімінен еш кем емес. Екінші жағынан Huawei-ді ұстағымыз келсе, Батыс елдерінің технологиясына қол жеткізе алмаймыз. Бұл телефон деңгейіндегі текетірес күні ертең барлық саланы шарпиды,– деп ескертеді сарапшы.

Сөзін түйіндей келе сарапшы Қазақстанның ішінде антиқытайлық көңіл-күй барын жасырмады.

Бұл көңіл-күй бар, ауқымы артып та келеді. Әлбетте, Қытайдың ойлап табылған "аңыз сипаты" да бар. Екінші жағынан бұлай ойлаудың шынайы негізі де жоқ емес. Оны азайтып, екіжақты қарым-қатынастың дамуына кедергі келтірмес үшін Қазақстан мен Қытай тарапы бір-біріне қадам жасауы керек. Сауда-энергетикалық салада, адам құқығы тұрғысында сұрақтарымыз бар. Оны мұндай жиыннан бастап, артынша үкіметтік деңгейде талқылау керек,– деп түйді Руслан Ізімов.
Просмотров материала: 606

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 146 220 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 146 026 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 145 685 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 145 705 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 146 011 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 9 642 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 8 793 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 8 941 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 12 497 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 12 697 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 21 715 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 8 941 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 874 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 757 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 576 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 713 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 869 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 535 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 900 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 633 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 636 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 480 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 324 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 572 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 515 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 025 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 439 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 360 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 594 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 946 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 355 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 338 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 381 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 325 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 549 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 699 Просмотров





Опрос


«    Май 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 1234
567891011
12131415161718
19202122232425
262728293031