13 ноября 2024 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Қазақтың туыстық атаулары

02 октябрь 2019, 12:00
Қазақтың туыстық атаулары
Қазақ халқы ертеден өзінің тілі мен дәстүрін қалыптастырған түркітектес халық. Тіл ерекшелігі мен сөз мағынасы жағынан қазақ тілінің атаулары мен сөйлеу мәнері тұрғысынан әлемдегі ең бай тілдің бірі.

Осы бай тілдің бір ерекшелігі, туыстық атаулардың түрі. Қазақы атаулардың мәні болмақ. Туып өскеннен қартайып әлі кеткенше уақыттағы атауларды айтар болсақ, деп жазады bilim-all.kz.

Бала – балиғат жасына жетпеген перзент.

Ұл – кәмілетке толмаған ер бала.

Қыз – кәмілетке жетпеген әйел бала.

Әке – перзентті болған ер адам.

Үлкен әке – әкенің ағасы болып табылады.

Кіші әке – әкенің інісі.

Ана – сәби сүйген әйел заты. (шеше)

Үлкен шеше – үлкен әкенің әйелі.

Өгей шеше – туған анасы қайтыс болған жағдайда, ажырасу кезінде, әкесімен қайта жаңадан отау құрған әйел.

Өгей әке – әкесі қайтыс болып немесе ажырасып кеткен соң, шешесі тиген ер адам.

Ата – әкесінің әкесі.

Әже – әкесінің шешесі.

Нағашы ата – шешенің әкесі. (ата)

Нағашы әже – шешесінің шешесі. (апа)

Кіндік шеше – туған кезде кіндігін кескен әйел. Қазақта кіндік шешенің жолы үлкен. Баланың туғанынан адам болып кеткенше, кіндік шеше жағдайын қамтамасыз етіп отырған.

Кіндік әке – перзенттік кіндігін кескен ер адам.

Аға – жасы өзінен үлкен ер адам.

Әпке – жасы өзінен үлкен әйел адам (қыз).

Ағайын-туыс – бір рудың адамдары.

Іні – жасы кіші ер адам.

Қарындас – ер адамдардан жасы кіші әйел (қыз).

Сіңлі – жасы әйел адамдардан кіші қыз.

Бауыр – бірге туған тумасы.

Жамағайын – аталас ағайын жұрты.

Жеңге – ағаның жұбайы.

Келін – баласының және інісінің жұбайы.

Жиен – ұзатылған қыздан туған бала.

Жиеншар – жиеннен туған перзент.

Дегеншар – жиеншардан туған бала.

Көгеншар – дегеншардан туған бала.

Жиен іні – ұзатылған қыздан туған (әпке-қарындастан) жасы кіші ер адам.

Жиен қарындас – ұзатылған қыздан туған (әпке-қарындастан) жасы кіші әйел адам.

Жиен сіңлі – ұзатылған қыздан туған (әпке-сіңілден) жасы кіші әйел адам.

Жезде – әпкенің күйеуі.

Күйеу – әйел адамның некелескен ері.

Күйеу бала – ұзатылған қыздың не қарындасы, сіңілілерінің күйеуі (ері).

Қайын ата – әйелінің әкесі.

Қайын ене – әйел жақтың анасы.

Қайын аға – сол үйдің (қыз жақтың) жасы үлкен ері.

Қайынбике – әйел жақтың әпкесі.

Қалыңдық – атастырылып қойған қыз.

Балдыз – әйелдің сіңілісі. (негізінен алып қарағанда көп жерлерде балдыз деп ер адамға да айтып жатады)

Балдыз келін – қайын інісінің әйелі.

Бажа – әйелдің әпкесіне не сіңілісіне жар болған адам, күйеу.

Нағашы аға – шешесінің аға-інілері.

Нағашы әпке – анасының әпке-сіңілдері.

Нағашы іні – шеше жақтың аға –інілерінен туған жасы кіші ер адам.

Нағашы қарындас – анасының туыстарынан туылған жасы кіші әйел адам (қыз бала)

Нағашы сіңлі – негізінен әйелдерге қаратылады. Шешесінің аға-інілерінен туған өзінен жасы кіші әйел адам.

Нағашы жеңге – нағашы ағаларының әйелі.

Нағашы жезде – нағашы әпкелерінің күйеуі

Нағашы келін – нағашы інілерінің әйелі.

Нағашы күйеу – нағашы қарындасы пен нағашы сіңіллерінің күйеуі. Бұл «нағашы келін, нағашы күйеу» деген жалпы тұрмыста қолданыста жоқ. Тек түбін қопарып зерделеп, кім екен деп келген кезде туындайтын дерек.

Бөле – туысқан, ағайын адамдардың арасында қыздарынан туған бала.

Қарын бөле – бір туған әпкелі–сіңілдердің баласы.

Бөле аға – ер бөлелілердің жасы үлкені.

Бөле қарындас – әйел бөлелілердің жасы кішісі (қыз бала).

Абысын – қайын ағаның әйелі.

Ажын – қайын інінің жары.

Төркін – тұрмысқа шыққан қыздардың әке-шешесі мен оның туып өскен ортасы.

Бел бала – әке-шешесінің өзінен туған төл перзенті (алғашқы дүниеге келген сәби).

Немере – ұлынан туған нәресте (екінші дүние есігін ашқан бала).

Шөбере – немереден туған бала (үшінші ұрпақ).

Шөпшек – шөбереден туған бала (төртінші ұрпақ).

Немене – шөпшектен туған бала (бесінші ұрпақ).

Туажат – неменеден туан бала (алтыншы ұрпақ).

Жүрежат – туажаттан туған бала (жетінші ұрпақ).

Жегжат – жүрежаттан туған бала (сегізінші ұрпақ).
Просмотров материала: 3 710

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 121 891 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 121 727 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 121 371 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 121 391 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 121 701 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 8 409 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 7 588 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 7 648 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 10 829 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 10 962 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 20 311 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 8 286 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 631 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 537 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 344 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 436 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 603 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 304 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 658 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 425 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 413 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 259 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 102 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 346 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 282 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 16 776 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 156 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 135 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 354 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 5 681 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 102 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 119 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 167 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 084 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 322 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 468 Просмотров





Опрос


«    Ноябрь 2024    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
252627282930