27 июня 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Кемпірқосақ па, «кембірқосақ» па?

01 апрель 2019, 20:43
Кемпірқосақ па, «кембірқосақ» па?
Лайсаң, қарасуық наурыз айы орталаған уақыт. Аспанды ала-құла көктем бұлттары торлап, ескек жел екпіндей соқты. "Қардың басын қар алар жауып тұрып" дейтін уақыт қой, құс қанаты дейтін көктемнің ұсақ қарын күтіп барлық жан-жануар бүрісе қалғандай... Аяқ астынан жел саябырсып, себелеп ұсақ жауын басталып кетті. Кәдімгі жаңбыр, бірақ ерекше жаңбыр - биылғы көктемнің алғашқы жаңбыры! Ұзақ қыстан кейін келіп жеткен көктемнің алғашқы хабаршысы.

Сыбырлап терезеге тиіп, жыбырлап төмен сырғып ағып жатқан тамшылар сонааау балалық шақты еске түсірді... Тапал қоржын там... сайларына қар сүрленген қоңыр таулар... үлкен тасудың алдында тына қалған Базар өзені... сіркіреген алғашқы көктем жаңбыры... Апамыз марқұм бәрімізді далаға қуып шығар еді, "шығыңдар, үйге тығылмай, төсеңдер жаңбырға жалаң бастарыңды, дендерің сау болады"... Ол кісінің айтқаны-заң, мойнымыздан су сорғалап далада сүмірейіп тұрар едік. Апамның өзі де әппақ шаштарынан су сорғалап жүзі нұрланып, ауызы жыбырлап ұзааақ тұрар еді... Қазір ойласам, жарықтық тілеу тілейді екен ғой. Бір тамшыны бір періште әкеледі, солар пенденің тілеуін көкке алып кетеді деуші еді... Апамның тілеуі қабыл болды ма екен, бәріміз сол ұядан аман-есен ұшып-ұшып кеттік қой.

Әлі есімде сол жылғы көктем, шамамен төрт-бес жаста болуым керек. Сіркіреген ақ жауын аяқ астынан тына қалды. Көше жөнелген көктем бұлттарының арасынан күннің көзі көрінді де өзеннің ар жағындағы тау бөктеріне кемпірқосақ түзіле қалды. Тура қолмен қойғандай көздің жауын алып құлпырды дейсің! "Апааау, алақай, кемпірқосақ,әне,әне". Қуанышымда шек жоқ, құдды сол табиғат құбылысын өзім жасап келгендей жетісіп жүрмін. Содан кешке атамның сеңсең тонына оранып жатып ап апамнан сұраймын ғой, "кемпірқосақ деген немене, неге олай аталған" деп. Ішімнен ойлап қоям, әп-әйбәт осы көрініске кемпірдің не қатысы бар екен деп. Ішіне жарты шелек су сиятын ауыр шәугімнен буы бұрқыраған қою шәйді баса құйған апам ұзағынан көсілер еді. "Еее, балам-ай, атаң қазақ солай атап кеткен ғой, кемпірқосақ деп, әйтпесе оған кемпірдің ешқандай қатысы жоқ. Түнгі жұлдыздарды қорадағы қойындай түстеп-түгендеп, бес саусағындай білетін аталарың мұны да әбден зерттеген ғой. Анықтап қарап бұл Нұрдың жеті түстен түзілетінін тапқан екен. Және оның төртеуі негізгі түс те, үшеуі қосалқы түс, яки үш түс жұбымен біреуі жалқы түс. Былайша айтқанда үшеуі қосағымен, біреуі кем - қосақсыз. Содан барып КЕМБІРҚОСАҚ деген сөз шыққан. Бара-бара ауызекі сөзде кемпірқосақ болып қалыптасып кеткен".

Құрттың ұсақ сынықтарын тісіне басып қойып, апам шәйді ұзақ ішеді. Әңгімесі де ұзақ. Мүмкін басқалары тыңдап отқан шығар, ал мен аузымнан сілекейім ағып ұйықтап кеткелі қай заман... Бәлкім осы кезде қарсы тауға шығып кемпірқосаққа өрмелеп кеткен де болуым мүмкін... Содан бері жарты ғасырдай уақыт өтіп те кетіпті. Таулар орнында, өзен ағып жатыр, міне кемпірқосақ та тұр түзіліп, тек Апам жоқ, Атам да... Жаңбырға бастарын төсеп сексенге, тоқсанға аман жетіп еді, бірақ кәрілік деген дертке алғашқы жаңбыр суы көмектеспейді екен... Иманды болсын, жарықтықтар! Біздерге ең алғаш табиғат құпияларының сырын ашып, ең алғаш қалам ұстатып еді...

Сонымен, хош, бір ойды бір ой қозғайды, қазіргі әңгіме кемпірқосақ жайында емес пе еді? Кейін ес кіріп, етек жапқаннан кейін достардан сұрадым ғой, сендерде қалай айтылады деп. Қырғыз досым айтады, "бізде ол - КҮНДҮН ЖЕБЕСИ" деп («күннің жебесі» дегені болу керек), өзбек әкам айтады "бізде оны КӘМАЛАК дейді" деп. Орыс тамырым бұл құбылысты баяғыдан РАДУГА деп атап, өзінше қуанады екен... Мен үндемедім, Апамның әңгімесін бастан-аяқ айтып отырам ба... Сосын ойландым, соншалықты дарынды халқымыз, алғыр халқымыз, ат қоюға шебер халқымыз осы бір табиғат құбылысына басқа бір балама ат қалдырмады ма екен. Әлде бар шығар, біз естімей жүрген, қысқа-нұсқа, балалардың да айтуына қолайлы дегендей. Ол жағын енді көзқарақты оқырмандардың еншісіне қалдырдым...


Берікбол Сыддық, Abai.kz
Просмотров материала: 3 387

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 154 459 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 154 272 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 153 916 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 153 951 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 154 245 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 109 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 254 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 434 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 13 132 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 325 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 207 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 242 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 021 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 890 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 716 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 864 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 002 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 669 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 040 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 767 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 772 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 617 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 457 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 714 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 661 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 168 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 598 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 494 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 745 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 086 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 496 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 474 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 514 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 456 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 693 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 835 Просмотров





Опрос


«    Июнь 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30