9 октября 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Кемпірқосақ па, «кембірқосақ» па?

01 апрель 2019, 20:43
Кемпірқосақ па, «кембірқосақ» па?
Лайсаң, қарасуық наурыз айы орталаған уақыт. Аспанды ала-құла көктем бұлттары торлап, ескек жел екпіндей соқты. "Қардың басын қар алар жауып тұрып" дейтін уақыт қой, құс қанаты дейтін көктемнің ұсақ қарын күтіп барлық жан-жануар бүрісе қалғандай... Аяқ астынан жел саябырсып, себелеп ұсақ жауын басталып кетті. Кәдімгі жаңбыр, бірақ ерекше жаңбыр - биылғы көктемнің алғашқы жаңбыры! Ұзақ қыстан кейін келіп жеткен көктемнің алғашқы хабаршысы.

Сыбырлап терезеге тиіп, жыбырлап төмен сырғып ағып жатқан тамшылар сонааау балалық шақты еске түсірді... Тапал қоржын там... сайларына қар сүрленген қоңыр таулар... үлкен тасудың алдында тына қалған Базар өзені... сіркіреген алғашқы көктем жаңбыры... Апамыз марқұм бәрімізді далаға қуып шығар еді, "шығыңдар, үйге тығылмай, төсеңдер жаңбырға жалаң бастарыңды, дендерің сау болады"... Ол кісінің айтқаны-заң, мойнымыздан су сорғалап далада сүмірейіп тұрар едік. Апамның өзі де әппақ шаштарынан су сорғалап жүзі нұрланып, ауызы жыбырлап ұзааақ тұрар еді... Қазір ойласам, жарықтық тілеу тілейді екен ғой. Бір тамшыны бір періште әкеледі, солар пенденің тілеуін көкке алып кетеді деуші еді... Апамның тілеуі қабыл болды ма екен, бәріміз сол ұядан аман-есен ұшып-ұшып кеттік қой.

Әлі есімде сол жылғы көктем, шамамен төрт-бес жаста болуым керек. Сіркіреген ақ жауын аяқ астынан тына қалды. Көше жөнелген көктем бұлттарының арасынан күннің көзі көрінді де өзеннің ар жағындағы тау бөктеріне кемпірқосақ түзіле қалды. Тура қолмен қойғандай көздің жауын алып құлпырды дейсің! "Апааау, алақай, кемпірқосақ,әне,әне". Қуанышымда шек жоқ, құдды сол табиғат құбылысын өзім жасап келгендей жетісіп жүрмін. Содан кешке атамның сеңсең тонына оранып жатып ап апамнан сұраймын ғой, "кемпірқосақ деген немене, неге олай аталған" деп. Ішімнен ойлап қоям, әп-әйбәт осы көрініске кемпірдің не қатысы бар екен деп. Ішіне жарты шелек су сиятын ауыр шәугімнен буы бұрқыраған қою шәйді баса құйған апам ұзағынан көсілер еді. "Еее, балам-ай, атаң қазақ солай атап кеткен ғой, кемпірқосақ деп, әйтпесе оған кемпірдің ешқандай қатысы жоқ. Түнгі жұлдыздарды қорадағы қойындай түстеп-түгендеп, бес саусағындай білетін аталарың мұны да әбден зерттеген ғой. Анықтап қарап бұл Нұрдың жеті түстен түзілетінін тапқан екен. Және оның төртеуі негізгі түс те, үшеуі қосалқы түс, яки үш түс жұбымен біреуі жалқы түс. Былайша айтқанда үшеуі қосағымен, біреуі кем - қосақсыз. Содан барып КЕМБІРҚОСАҚ деген сөз шыққан. Бара-бара ауызекі сөзде кемпірқосақ болып қалыптасып кеткен".

Құрттың ұсақ сынықтарын тісіне басып қойып, апам шәйді ұзақ ішеді. Әңгімесі де ұзақ. Мүмкін басқалары тыңдап отқан шығар, ал мен аузымнан сілекейім ағып ұйықтап кеткелі қай заман... Бәлкім осы кезде қарсы тауға шығып кемпірқосаққа өрмелеп кеткен де болуым мүмкін... Содан бері жарты ғасырдай уақыт өтіп те кетіпті. Таулар орнында, өзен ағып жатыр, міне кемпірқосақ та тұр түзіліп, тек Апам жоқ, Атам да... Жаңбырға бастарын төсеп сексенге, тоқсанға аман жетіп еді, бірақ кәрілік деген дертке алғашқы жаңбыр суы көмектеспейді екен... Иманды болсын, жарықтықтар! Біздерге ең алғаш табиғат құпияларының сырын ашып, ең алғаш қалам ұстатып еді...

Сонымен, хош, бір ойды бір ой қозғайды, қазіргі әңгіме кемпірқосақ жайында емес пе еді? Кейін ес кіріп, етек жапқаннан кейін достардан сұрадым ғой, сендерде қалай айтылады деп. Қырғыз досым айтады, "бізде ол - КҮНДҮН ЖЕБЕСИ" деп («күннің жебесі» дегені болу керек), өзбек әкам айтады "бізде оны КӘМАЛАК дейді" деп. Орыс тамырым бұл құбылысты баяғыдан РАДУГА деп атап, өзінше қуанады екен... Мен үндемедім, Апамның әңгімесін бастан-аяқ айтып отырам ба... Сосын ойландым, соншалықты дарынды халқымыз, алғыр халқымыз, ат қоюға шебер халқымыз осы бір табиғат құбылысына басқа бір балама ат қалдырмады ма екен. Әлде бар шығар, біз естімей жүрген, қысқа-нұсқа, балалардың да айтуына қолайлы дегендей. Ол жағын енді көзқарақты оқырмандардың еншісіне қалдырдым...


Берікбол Сыддық, Abai.kz
Просмотров материала: 3 475

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 169 758 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 169 591 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 169 218 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 169 265 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 169 547 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 11 013 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 10 154 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 10 377 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 14 363 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 14 525 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 23 262 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 814 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 337 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 7 193 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 6 011 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 8 196 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 287 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 957 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 345 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 6 064 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 6 077 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 913 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 746 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 6 012 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 951 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 464 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 925 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 786 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 6 055 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 386 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 800 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 757 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 807 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 756 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 986 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 6 130 Просмотров





Опрос


«    Октябрь 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 12345
6789101112
13141516171819
20212223242526
2728293031