Ашаршылықты көрген қарияның әңгімесі

Өткен ғасырдың алпысыншы жылдарында КСРО-ның әпербақан басшысы Н.Хрушевтің ұйғаруымен және ол кездегі Қазақ КСР-нің басшысы Юсуповтың қолдауымен Оңтүстік Қазақстан облысының Мырзашөлдегі үш бірдей ауданы Өзбекстанға бөлініп берілген болатын. Арада сегіз жыл өте Қазақстанның жаңа басшысы Д.Қонаевтың тікелей араласуымен қайтадан кері қайтарылып алынған еді.

Осы кездері мен Ленгер ауданының тұтынушылар одағында қызмет істеп жүргенмін. Бірде «Казпотребсоюздың» шешімімен бізді «Облпотребсоюзға» жинап, үш аудандағы сауда орындарын жаппай жауып, тексеруден өткізуге жіберді. Біз Мәжит деген кісі екеуміз Жетісай ауданына барып, сол жердегі сауда орындарын түгелдей есеп-қисапқа жаптық.

Жұмысымыз аяқталуға жақын қалған кезде сол жердің басшысы Қалмет бізге: «Ау, ағайындар, жұмыстан шаршаған шығарсыздар. Мынау көрші Жызақ облысын басқарып жүрген бір жақын сыйлас ағайыным үлкен той бергелі жатыр, соған барып тамашалап қайтайық», – деп ұсыныс жасады. Жаңағы кісі әкесінің сексенге толғанына орай әрі сүндет той өткізбекші екен. «Бәйге беріліп, көкпар да болады, салымы жүз қара басы түйеден басталады», – деп бізді қызықтырды.

Содан үш жігіт болып Жызаққа атанып кеттік. Ертелете жолға шыққандықтан түскі асқа уақтылы жеттік. Жетісайдан барған бізді қадірлі қонақтар жайғасып отырған қазақи киіз үйге орналастырды. Үлкен кісілер болатын тойдың қызығын әңгімелеуде.

Арада көп өтпей алдымызға ас келіп, бата сұралды. Бір жасы үлкен кісі бата бергесін алдымыздағы асқа бас қойғанбыз. Біраздан соң арада отырған бір жігіт жаңағы той иесінің әкесіне: «Қария, міне, балаңыз сізге осынша шашылып құрмет көрсетіп, сексен жасқа келгеніңізге әрі немереңізге сүндет той жасап жатыр. Сізде не арман бар?» – деп қалды. Сол кезде анау кісі сәл ойланып алып: «Әй, балам, сен не деп отырсың?! – деді оған қадала, басын шайқай қарап. – Бұл пәни жалған дүниеде армансыз адам өтпеген шығар. Ел басқарған патша да, ғұлама ғалым да, қарапайым пенде де армансыз болмайды. Енді сен сұрап қалдың, өзімнің ең күшті де жанымды қинайтын арманымды айтып берейін».

Бәріміз елеңдесіп, ол кісінің аузына қарадық.

«Мен сонау алыстағы Арқа жақтан едім, – деді ол кісі әңгімесін жалғап. – 1930-жылдардағы ашаршылық нәубеті біздің де отбасымызды қыспаққа алған болатын. Содан жұрттан Ташкент жақта еңбек етсең аштан өлмейсің дегенді естіп бір күні әйелім мен 3 жасар жалғыз ұлымды ертіп, біраз ас-ауқат алып жолға шықтық.

Жолда әр жерге қонып, қырық күннен аса шаршап-шалдығып келе жаттық. Баланы кезек-кезек арқалаймыз. Жолға алған ас-ауқат, талқан, құрт та таусылып, ада болды. Содан амал жоқ жол-жөнекей әртүрлі шөп тамырын пышақпен қазып жеп талғажау еттік. Денеміз аштықтан ісініп кетті. Аштық пен ләпсі жеңіп, әйелімді: «Бекерге аштан өлгенше баланы сойып жейік», – деп айналдыра бастадым. «Осыдан аман қалсақ, әлі жаспыз ғой, Алла берсе тағы да перзент болар», – дедім. Ол бірден шошып, тұрып кетті де, баланы құшағына қысып алып, жылаған күйі менен аулақ қаша жөнелді.

Содан ол бағыты белгісіз жаққа ұзап қаша берді, ал мен одан көз жазбай, артынан ілбіп ілесе бердім. Арада екі күн өтіп, үшінші күні сәске түс болған кезде алыстан аттылы жолаушылардың шаңдатып келе жатқаны көрінді. Алда келе жатып бұны байқап қалған әйелім дереу басындағы орамалын шешіп алып, бұлғай бастағанын көрдім. Жолаушылар да байқады білем, екі аттылы әйеліме қарай бұрылып келді, жанына тоқтап, біреуі аттан түсіп жатты.

Зорға дегенде сүйретіліп біраз уақыттан кейін олардың алдына мен де жеттім. Ат үстіндегі жолаушы мені ай-шайға қарамай, бас-көз демей қамшының астына алды. Менде қайбір қауқар бар, етпетімнен құлап түстім. Осы кезде әйелім мен үш жасар ұлым шырылдап жылап арашаға түсіп, екеуі де үстіме құлай кетті. Сол кезде жерде тұрған балуан денелі жолаушы ананы ұрсып тоқтатып: «Өзі өлімші немені несіне ұрасың?» – деп қайырып тастады.

Олар есімізді жиған соң бізге азғантай нанды суға жібітіп берді. Біз біраз әл жиған соң біреуі әйелімді артына мінгестіріп, біреуі баламды алдына алды да, жақын тұста көрініп тұрған бір ауылға қарай тартты. Мен де олардың артынан еріп, жетер жерге жете құладым.

Сол жерде біраз болып, кейін Ташкентте бір бақуат кісіге жұмысқа жалданып әйелім екеуміз өмір сүріп жаттық. Осы жерде әйелім бір ұл мен бір қыз туды да, ауырып, бұл пәниде үш жылдай жасап, о дүниеге аттанып кете барды. Мен үш перзентімді тәрбиелеп өсіріп, оқытып, қатарынан қалдырмай, осы күнге аман жетіп отырмын. Ащы өкінішті арманым – перзенттерімнің рахатын мен көріп, ал талай қиыншылыққа төзіп, ұлын ажалдан алып қалған әйелім осы балаларының рахатын көре алмай кеткені».

Қария осылай деп, көзінен парлай аққан жасты әзер тыйған күйде төмен қарап үнсіз отырып қалды. Біз де оны не деп жұбатарымызды білмей, мең-зең күйде үнсіз қалдық.

...Иә, тағдырға дауа бар ма, ағайын? Халқымыздың басына енді қайтып ондай нәубет төнбесінші! Еліміз тыныш, халқымыз тоқ, дастарханымыз әрдайым берекелі болғай!

Рейтинг	Регион	Аким
219022	Алматинская область
146708	Туркестанская область
108999	Восточно-Казахстанская область

Рейтинг	Регион	Аким
339	Алматинская область
195	Туркестанская область
180	Северо-Казахстанская область

« Апрель 2025 »
Пн	Вт	Ср	Чт	Пт	Сб	Вс
	1	2	3	4	5	6
7	8	9	10	11	12	13
14	15	16	17	18	19	20
21	22	23	24	25	26	27
28	29	30

Мы в соц сетях:

Ашаршылықты көрген қарияның әңгімесі

Поделиться материалом

Другие материалы по теме

По читаемости

По материалам