17 июня 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Бүгін Мағжан Жұмабаевтың дүниеге келгеніне 124 жыл

Бүгін Мағжан Жұмабаевтың дүниеге келгеніне 124 жыл Бүгін Кеңес өкіметінің билігі тұсында қазақ әдебиетінің тарихынан жазықсыз сызылып тасталған тұлғалардың бірі - Мағжан Жұмабаевтың туған күні. Талантты ақынның есімі де, маржан жырлары да бұл кезеңде идеологиялық қудалауға ұшырады.

Азат өмірді, халқының тәуелсіз ел болған қалпын көруге ұмтылған, сол жолда білегіндегі күшімен де, жүрегіндегі жырымен де күресіп өткен қайраткер ақынның тағдыры аса күрделі белестерді бастан кешірді. Мағжан Солтүстік Қазақстан облысының Булаев ауданында туған. Әуелі ауыл молдасынан сабақ алады. Бұдан соң әкесі Бекен Мағжанды Қызылжардағы Бегішев медресесіне оқуға береді.

Мұсылмандық орташа дәрежелі білім беретін бұл медресені бес жылдай оқып бітірген соң, 1910-1913 жылдары Уфа қаласында «Ғалия» медресесінде оқиды. Осында жүріп «Садақ» журналын шығарысып, өзінің өлеңдерін жариялайды. Абайдың өлеңдер жинағымен танысады, татар ақын-жазушыларымен достасады.

Араб, парсы, түрік тілдерін оқып үйренуін жалғастырады. Орыс тілінен сабақ алады. Абай үлгісімен Шығыс пен Батыс поэзиясынан бірдей нәр алады.

1913-1917 жылдары Омбыдағы мұғалімдер даярлайтын семинарияда оқып, оны үздік бітіреді. Омбыда оқып жүрген кезінде сондағы жастармен тізе қосып, «Бірлік» әдеби үйірмесін құрысып, оның «Балапан» атты қолжазба әдеби журналын редакциялайды.

1917-1923 жылдары «Бостандық туы», «Ақжол» газеттерінде және «Шолпан» журналында істеп жүріп халық ағарту жұмысына белсене араласады. 1923-1926 жылдары Мәскеуде көркем әдебиет институтында оқиды.

1927-1929 жылдары Бурабайда, одан соң Петропавлда оқытушылық қызметтер атқарады. 1912 жылы Қазан шаһарында «Шолпан» атты өлеңдер жинағы жарық көреді. «Батыр Баян», «Оқжетпестің қиясында», «Қойлыбайдың қобызы», «Өтірік ертегі», «Шын ертегі» поэмаларында адам жанының, психологиялық әлемнің құпия сырларын, иірімдерін, даму диалектикасын асқан шеберлікпен кестелеп өрнектей білген.

Кеңес жылдары екі өлеңдер жинағын жариялаған. Алғашқысы - 1922 жылы Қазанда, екіншісі Ташкентте басылып шыққан. Мектеп оқушыларына, мұғалімдерге арнап «Педагогика», «Бастауыш мектепте ана тілін оқыту жөні» еңбектерін жариялаған.

1929 жылы Жұмабаев «Алқа» атты жасырын ұйым құрғаны үшін деген айыптаулармен Мәскеудегі Бутырка түрмесіне қамалып, 10 жыл айдауға кесілген. 1936 жылы М. Горький мен Е. Пешкованың араласуымен бостандық алып, Қазақстанға оралып, Петропавл қаласындағы мектепте орыс тілі мен әдебиетінен сабақ берген.

1937 жылы наурызда Мағжан Жұмабаев Алматыға келіп, аударма ісімен айналысқан. 1938 жылы қайтадан қамауға алынып, ату жазасына кесілген. М. Жұмабаевтың «Алыстағы бауырыма» өлеңін Мұстафа Шоқай «Яш Түркістан» журналында жариялай отырып, оны түрікшілдік күресі үшін ең пайдалы өлең деп бағалаған.

Жұмабаев - философ ақын. Ақын «Қорқыт» поэмасында философиядағы мәңгілік тақырып - өмір мен өлім мәселесін Қорқыт пен ажалдың аңдысуы түрінде суреттеген.

Жұмабаев Ақан сері, Базар жырау, Әбубәкір Диваев туралы зерттеу үлгілерін жинауға жәрдемдескен. Ол әлемнің және орыстың ақын-жазушылары И. Гете, Г. Гейне, Әбу Фирас, А. Кольцов, М. Лермонтов, А. Фет, И. Дмитриев, И. Мятлов, А. Блок өлеңдерін, М. Горький, В. Иванов, Д. Мамин-Сибиряк, т.б. әңгімелерін қазақ тіліне аударған.

Жұмабаев «Шолпанның күнәсі» әңгімесі арқылы қазақ әдебиетіне психологиялық талдау, сана ағымы әдістерін енгізген. Әдеби шығармаларымен бірге Мағжанның қаламынан туған ғылыми еңбектер, оқу құралдары да кезінде халқының қызметіне жарап, елеулі мәнге ие болды. Жастарды оқу, білімге шақырған қаламгер педагогика саласында бірқатар еңбек жазды.

1923 жылы Ташкентте "Педагогика" атты кітап шығарды. Сонымен бірге 1928 жылы Мәскеуде төменгі сынып шәкірттеріне арналған "Сауатты бол" атты оқулығы жарық көреді. Ақын 1960 жылы ақталған соң, кітаптары Түркияда жарық көре бастаған. Қазақстанда Жұмабаев шығармалары 1989 жылы ғана қайтадан жариялана бастады.

Алматы, Астана және Петропавл қалаларында көшелерге Жұмабаев есімі берілген. Петропавл қаласында және ақынның туған ауылында ескерткіш қойылған. Солтүстік Қазақстан облысының бұрынғы Булаев ауданы М. Жұмабаев ауданы болып аталды.


Казинформ
Просмотров материала: 3 050

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 152 898 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 152 710 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 152 357 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 152 388 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 152 685 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 002 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 148 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 323 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 12 996 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 187 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 097 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 167 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 6 974 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 846 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 672 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 818 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 16 957 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 624 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 6 995 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 722 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 728 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 574 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 413 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 668 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 614 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 123 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 553 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 450 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 697 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 040 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 451 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 429 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 470 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 413 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 649 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 790 Просмотров

Другие материалы по теме

  • Проректор мас күйінде дәрігерлерге сес көрсетті…
  • Алматыда оқушы қыз көпірден құлап мерт болды
  • Төрт облыста жоғары санатты мұғалімдердің үлесі төмен - Аслан Сәрінжіпов
  • Қазақстандықтардың тек 5-10 пайызы ғана несиеге пәтер алуға қауқарлы
  • Елімізде ең үлкен жалақыны кім алатыны анықталды




    • Опрос


    «    Июнь 2025    »
    ПнВтСрЧтПтСбВс
     1
    2345678
    9101112131415
    16171819202122
    23242526272829
    30