Қызылорда облысы – 226 000 км²ден астам территорияны алып жатқан республикамыздағы іргелі облыстардың бірі. Аумағы Сингапурды сан орап, әлемнің дамыған онбестігіне кіретін Оңтүстік Кореяны екі орауға жетеді. Мұнай мен газға бай. Кварц, басқа да құрылыс заттарының үлкен қоры жатыр.
Сыр өңірі – әлемдік өркениеттің де, қазақылықтың да үлкен қазынасы жатқан аймақтарымыздың бірі. Ұлттық салтдәстүрі мен әдетғұрпын, дінін барынша сақтаған, оны отарлануы басым болған облыстарға «экспорттауға» шамасы жететін, үлгі болатын санаулы аймаққа жатады.
Дала «Лувры» және туризм
Қызылорда облысының туризмді дамытуға мүмкіндігі әжептәуір. Сыр бойының Қызылорда облысына қарасты бөлігінде ондаған ортағасырлық, тіпті біздің жыл санауымызға дейінгі уақытқа жататын көне қалалар бар екені белгілі.
Облыс орталығы – Қызылордада, оның барлық аудандарында түрлі тарихи қалалар мен қалашықтар немесе көне кесенелер бар! Баршынкент, Сығанақ, Сауран, Өзгент, Аққорған, Бестам, Асанас, Жент, ШірікРабат (б.д.д. IҮ-ІІ ғ.ғ.), Үлкен Қос асар (б.д.д. ҮІІ -ІҮ ғ.ғ.), Көксеңгір (б.д.д. Ү-ҮІІ ғ.ғ.), Жанкент, т.б. қалалар мен қалашықтардың көбісі әлі де жақсы сақталған. Кей көне қалалардың теңге соғатын сарайлары, әскери үлкен бекінісі, дамыған мәдениеті мен саудасының болуы – өркениетіміздің де қаншалықты екенін көрсетеді.
ШірікРабат қалашығы сонау сақтардың кезінде дүрілдеп тұрғанын, Женттің, Жанкенттің, Сауранның, Өзгенттің, Баршынкенттің Ұлы Жібек Жолы бойының сәнін келтірген, ондаған, жүздеген түйелі сауда керуені тоқтайтын іргелі қала болғанын, Сығанақтың Қазақ хандығының алғашқы астанасы саналатынын, басқа да тарихи өңірлерді туристерге тартымды ететіндей басымдықпен айқын көрсете насихаттасақ, жарнамаласақ туризм де дами түсетіндей.
Берісі исі қазаққа, әрісі түркі дүниесіне ортақ қасиетті орындар да бар. Мәселен, Қорқыт ата, Қорасан ата, Сунақ ата, Оқшы ата, Құрбан ата, Бегім ана, Қалжан ахун тағы да басқа есімдер, оларға соғылған көне кесенелер – тарихтың жаңғырығы ғана емес, рухани бірлігімізді сақтауға әсері бар, материалдық дамуымызға себеп болатын орындар.
Енді осыны тиімді насихаттау жолын тапсақ, ел халқының жағдайын жақсарта түсетін тағы бір ауқымды жоба шығаруға болады. Мысалы, Сингапур мемлекеті жылына 6 миллиондай турист қабылдайды екен. Ал, сол қаламемлекеттің территориясы Қызылорда облысының 1%-ына да жетпейді! Бар болғаны, 620км²! Тарихи ескерткіштері де Қызылорда облысынан аз екені байқалады. Лувр музейімен де атақты Франция жылына 40-50 млн туристерді қабылдайды. Қызылорда облысындағы тарихи қалалар, кесенелер, онан табылған археологиялық жәдігерлер дала «Лувры» болуға сұранып тұр. Кем емес.
Тарихи орындарды насихаттаудың параллелінде туристердің тынысын кеңейтіп, қызығушылығын арттыра түсуге тағы бір мүмкіндік жасап қоюға болады. Мысалы, Қызылорда облысына тән, жергілікті тұрғындар маманданған шаруашылық өнімдері сатылатын тұрақты халықаралық Шығыс базарын ашу. Бір жағы ауылшаруашылығы дамиды. Мұны өңірдің маманданған шаруашылық саласын дамыту арқылы іске асыруға болады, яғни, экономикалық басымдығымызды пайдалану арқылы. Қызылорданың маманданған саласынан саналатын қауынқарбызы, әңгелегі, күріші, балығы, мал етіақ атын алысқа апаратындай.
Өткенде Қызылордадан тропикалық анар басқа өсіретін бақ көрсетілді. Әрине, бір қызық үшін жарар, мүмкін... Бірақ, Қызылорданың климатына қайшы жемістерді өсіріп, пайда табамын деу – керісінше, зиянды. Қыпқызыл шығын. Әрі мұндай жемістер еуропалықтар мен америкалықтарға таңсық та емес. Күнделікті көріп жүр. Елдерінде жәйақ өседі. Ал, күрішінің, қауынқарбызының, әңгелегінің, мал етінің өзіндік дәмділігін қарапайым тұтынушылар, жеп көргендер жақсы біледі.
Тек насихатты күшейтіп, нарықты тұрақты қамтамасыз ететіндей шаруашылықты дамытса, қарымқатынасты жүйелесе шартарапқа тарамақ. Әлемдегі көптеген дамыған елдер өздерінің маманданған шаруашылық саласын өркендетіп ұлттық брендін қалыптастырған. Мысалы, Жапония, Балтық жағалауы елдері балығымен, Франция, Швейцария мал шаруашылығын дамытып, ірімшігімен аты шығып отыр. Сондықтан Қызылорда облысы да экономикалық басымдығын жөнді пайдаланса, тарихи қалаларын насихаттаса, екеуін туризмді дамытумен ұштастырса аймақ жаңа келбетпен дамитындай.
Мұндай жобаны іске асырып, мақсатқа жетуде – Қызылорда облысының мүмкіндігі мол. Облыстың Батыс ЕуропаБатыс Қытай халықаралық автожолының, теміржолдың бойында орналасуы, мұнайға, газға, құрылыс заттарына бай екендігі үлкен мүмкіндік береді. Тарихи ескерткіштері қосымша серпін.
Қызылорда – дала «Дубайы» болуға сұранып тұр немесе қаланың сол жақ бөлігі дами түспек...
Шөлде орналасқан, қазіргі атағы алысты шарлап кеткен Дубай (БАӘ) осыдан 25 жылдай бұрын қатардағы қарапайым қалалардың бірі еді. Тіпті жұпынылау десек те болғандай. Қазіргі таңда шөл даланың сәнін келтіріп тұрған әсем қалаға айналды. Жер жүзі деңгейінде өзіндік орны бар. Санасатын. Дубайдан баспана алған шетелдіктер қаншама! Жүздеген мың туристерге таңсықтығы тағы бар.
Қызылорданың әсем де әлеуетті қалалардың қатарына қосылуына мүмкіндіктері тіптен жетерлік. Мәселен, қаланы жиектей ағып жатқан дария, Батыс ЕуропаБатыс Қытай халықаралық жолының бойында орналасуының өзі үлкен мүмкіндік. Соны ескере түскеннен болар, қаланы алдағы уақытта кеңіте отырып, дамыту жобасы жасалды.
Қазіргі қаланың сол жақ бөлігін дамыту үшін 1532 га жер бөлінген және бұл 2035-жылға дейінгі Қызылорда дамуы бас жоспарының аясында қарастырылған. Жобаны 7 жылдың ішінде іске асыру көзделіп отыр екен.
Қаланың сол жақ бөлігі шамамен 150 000 дай тұрғынға арналып салынады. Демек, қала халқының саны жарты миллионның үстіне еркін шықпақ. Көлемі 3 миллион шаршы метр болатын түрлі тұрғын үй салынады. Бірақ, жеке тұрғын үй салуға рұқсат берілмейді. Әр адам 10 сотық жерін алып, қалаған кескінді сызып, үй салуға жол жоқ деген сөз. Бір жағынан бұл, қаланың типтік нұсқасын қазіргі сұранысқа сай келтірумен қатар, түрлі әлеуметтікқұрылыс нысандары мен коммуналдық мәселелердің туындамауына негіз қалайтын көрінеді...
Қаланың сол жақ бөлігіндегі құрылыс нысандарының дені шығыс және қазақы сәулеттік нұсқада салынады. Бірнеше мешіттер, 16 мектеп және 12 балабақша бой көтермек.
Қаланың жаңадан бой түзегелі тұрған сол жақ жағалауының бас жобалаушысы «Урбостиль» ЖШСі. Аталған компанияның бас директоры Любовь Владимирқызы Нысанбаеваның айтуынша, қаланың жаңа бөлігіндегі әлеуметтік нысандарды тұрғызуға шамамен 384 млрд. теңге қаржы жұмсалмақ.
P.S. Тарихи мұралардың шегі Луврмен, ал, әдемі қалалардың аяғы Дубаймен бітпейді. Соларға тіреліп тоқтамайды. Екеуі халықаралық стандарт та емес. Дегенмен, халықаралық беделі бар екенін де мойындаған ләзім. Сондықтан ойымыз: алдыға кеткеннен үлгі алсақ, ретін тауып озсақ деген секілді ізгі тілектер ғана. Ал, әлеует жағынан Сыр өңірі кем түсе қоймайтындай...
Құрманғали Нұрғалиев, Қызылорда
«Туған өлкем» («Менің Қазақстаным») жарияланымдар байқауына
Просмотров материала: 7 159
