22 августа 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



Еліміздің қазба байлығынан түскен қаражат қайда жұмсалып жатыр

01 июль 2022, 11:28
Еліміздің қазба байлығынан түскен қаражат қайда жұмсалып жатыр

Фотоколлаж: Azattyq Rýhy / Әбілқасым Есентаев
Қазақстанда жер байлығын игеретін компаниялар өзі орналасқан аймақтың әлеуметтік-экономикалық дамуына және инфрақұрылымына жыл сайын белгілі бір мөлшерде қаражат бөлуі керек. Бұл қаражат ашық дереккөздерде жариялана ма? Ал бөлінген қаржы қандай жобалардың дамуына жұмсалады. Azattyq Ruhy тілшісі осы сауалдарға ашық дереккөздердегі мәліметтер арқылы жауап іздеп көрді.

2020 жылы аймақтардағы жер байлығын игеретін компаниялар 17,7 млрд теңге көлемінде әлеуметтік инвестиция төлеген, оның ең көбі – Батыс Қазақстан облысына тиесілі.

Бұл талап «Жер қойнауы және жер қойнауын пайдалану туралы» Кодексте жазылған. Заң бойынша жер байлығын пайдаланушылар қаражатты нақты бір жобаларға тікелей бөледі, болмаса, әртүрлі саладағы жобаларды жүзеге асыру үшін қаражатты жергілікті бюджетке аударады. Дәлірек айтсақ, жер қойнауын игерушілер жыл сайын:

қазақстандық кадрлардың білім алуын қаржыландыруға;
ғылыми-зерттеу, ғылыми-техникалық немесе тәжірибе жүргізу жұмыстарына қаржы бөлуге;
аймақтың алдыңғы жылдың есебімен жер қойнауын игеру келісімшартының бір пайызы көлемінде әлеуметтік-экономикалық дамуына, аймақтың инфрақұрылымын дамытуға қаражат бөлуі тиіс.

БӨЛІНГЕН ҚАРАЖАТ АШЫҚ ТҮРДЕ ЖАРИЯЛАНА МА?

«Zertteu Research Institute» Қоғамдық қорының мәліметіне сүйенсек, әкімдер де, жер қойнауын игеріп отырған компаниялар да қанша инвестиция бөлгенін, ол қалай игерілгенін ашық дереккөзге жариялай бермейді. Сол сияқты қазба байлықтан көрген пайдасынан инвестиция бөлер кезде, осы екі тарап қоғамның пікірін елемейтіні, яғни ақшаны қайда бөлу керек немесе жұмсауға болады деген мәселе бойынша қоғамдық талқылау өткізіп, аймақ тұрғындарымен ақылдаспайтыны жазылған.

«Жер қойнауы туралы заңға сәйкес, қазба жүргізетін компания өзінің кәсіпорындары орналасқан аймақтың әлеуметтік инфрақұрылымын дамыту үшін инвестиция салуға міндетті. 2019-2020 жылдардың қорытындысы бойынша Қазақстанда жер қойнауын пайдаланушылар жергілікті бюджеттерге 44 млрд теңге көлемінде инвестиция салған. Инвестиция төлейтін ең ірі компаниялар – «Теңізшевройл» мен NCOC компаниясы ҚР жер қойнауын басқарудың бірыңғай мемлекеттік жүйесінің сайтына өздерінің әлеуметтік-экономикалық жобалары туралы ақпаратты жарияламайды. Өйткені бұл компаниялар қаражатты келісім аясындағы демеушілік көмек ретінде бөледі. Бірақ сол келісімдерінің мәтіні мен мазмұны да қолжетімсіз», - делінген қоғамдық қордың зерттеуінде.

Ал сол бірыңғай мемлекеттік жүйенің сайтындағы мәліметке сүйенсек, осы компаниялардың әлеуметтік инвестициясы әлеуметтік-инфрақұрылымынан басқа, кәсіби хоккей клубтарын, Наурыз, 8-наурыз сияқты әртүрлі мерекелердің тойлануын, кәсіпкерлер палатасын қаржыландыруға бөлген.

БЫЛТЫРҒЫ МӘЛІМЕТТЕР ӘЛІ ЖОҚ...

Қоғамдық қор жер қойнауын пайдаланған компаниялардың 2019-2020 жылдары қандай әкімдіктерге қанша инвестиция төлегені, өз кезегінде жергілікті атқарушы орган ол қаражатты қайда жұмсағаны туралы есеп жүргізген.

Еліміздің қазба байлығынан түскен қаражат қайда жұмсалып жатыр


«Былтыр әлеуметтік-инфрақұрылымдық жобаларға бөлінген қаражаттың көбінесе қай салаға бөлінгенін зерттесек, бірінші орында мәдениет саласы тұр. Яғни 17,7 млрд теңгенің 6,4 млрд теңгесі мәдениетке жұмсалған. Бұл қаражаттың өзіне үңіле келе, 6,4 млрд теңгенің 99 пайызы бір ғана жобаға, нақтырақ айтқанда Орал қаласындағы 1500 орынды көп функционалды мәдени орталықтың құрылысына бөлінген», - дейді «Zertteu Research Institute» Қоғамдық қоры.

Ал аймақтар бойынша инвестициялардың қайда бөлінгені туралы 2021 жылғы мәлімет ашық дереккөздерде жоқ.

ӘЛЕУМЕТТІК ИНВЕСТИЦИЯНЫҢ ТҮПКІ ИЕСІ КІМ?

Жер қойнауын пайдалану туралы қазіргі заңда осы әлеуметтік инвестицияны қай салаға бөлу керек деген мәселені жергілікті халықпен талқылау керек деген норма жоқ.

«Жер қойнауын пайдаланатын немесе байыту фабрикасының жанында отырған халық осы процестерден тыс қалып жатыр. Алайда логикаға сай, осы әлеуметтік инвестицияның түпкілікті иесі – жергілікті халық. Жер байлығын пайдаланып, осыдан табыс көрген компаниялардың сол аймаққа беріп жатқан қаражатын тиімді пайдаланудағы басты мәселе – халықпен талқылау жүргізу», - деп түйіндеген қор зерттеуінде.
Просмотров материала: 891

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 162 814 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 162 643 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 162 270 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 162 314 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 162 600 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 576 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 717 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 929 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 13 780 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 964 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 744 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 537 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 174 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 7 030 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 854 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 8 024 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 133 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 801 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 183 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 908 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 920 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 750 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 596 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 849 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 802 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 306 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 754 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 631 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 892 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 224 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 632 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 607 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 645 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 598 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 829 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 971 Просмотров





Опрос


«    Август 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031