27 июня 2025 г.

Дежурный по стране

В экономике вообще-то есть только два предложения...
Азамат Джолдасбеков, президент АО «Казахстанская фондовая биржа»

Мы в соц сетях:



"Ұрғашы мал болуы керек". Ертеде көрімдікке не берілген?

12 апрель 2022, 17:33
"Ұрғашы мал болуы керек". Ертеде көрімдікке не берілген?
Қазақ ертеден өзгенің қуанышына, жақсылығына ортақтасып, қуана білген. Оны түрлі жолмен білдірген. Соның бірі - көрімдік. Tengrinews.kz тілшісі этнограф Бұлбұл Кәпқызымен сөйлесіп, осы дәстүр туралы сұрады.

Этнографтың айтуынша, көрімдік - қуанышта, жақсылықта, қандай да бір жаңа зат алғанда берілетін сый-сияпат.

Бұлбұл Кәпқызы көрімдікке не кіретінін санамалап берді.

"Көрімдікке бәсіре, байғазы, сыйлық - бәрі кіреді. Қазір жаңа түскен келінге ақшалай көрімдік береді. Бұрын қайнағалары құлынды бие, жаңа туған тай, құлын, қозы, марқа қозы секілді сыйлықтар берген. Бірақ берген сыйлығы ұрғашы мал болуы керек. Мысалы, жылқыдан - бие, қойдан - саулық қой, ұрғашы тоқты, сиырдан - сауын сиыр берілген", - деп түсіндірді ол.

Сонымен қатар, маман қазіргі беташарда беріліп жүрген көрімдікке қатысты пікір білдірді.

"Қазір беташарды ауқымды қылып жіберген. Беташарға өзінің сәлем ететін адамдары көрімдік беруі керек болған. Бұрын беташарға берілетін көрімдік малмен өлшенген. Айыппұл болса да, мал арқылы, шапан арқылы өтелген", - деді этнограф.

Этнограф көрімдік кімге берілетінін айтты. Көрімдік жаңа туған сәбиге, тәй-тәй басқан балаға да берілген.

"Мәселен, атқа мінген балаға "бәсіре" берген, жаңа іс бастап жатқан, үй салып, жаңа жоба бастаған адамға "байғазы" берген. Байғазының көрімдіктен мөлшері үлкен болады. Ең үлкен сый-сияпат - байғазы. Одан кейін бәсіре тұрады. Бұл бәйгеден келген балаға берілген. Бәсірені әдетте ұл балаға нағашы жұрты берген", - деді маман.

Бұлбұл Кәпқызы сый мен көрімдіктің, кәде мен көрімдіктің арақатынасын айырып берді. Маманның сөзінше, сый мен көрімдіктің айырмашылығы жоқ.

"Екеуі де басқа адамның қуанышын бөлісу, көңіл күйін көтеру мақсатында берілген. Адамды қуантып, сый-сияпат жасап, әрі қарай араласуына себепші болған", - деп түсіндірді ол.

Кәде мен көрімдіктің айырмашылығы бар.

"Көрімдік қуанышқа орай аталған. Мәселен, жаңа көлік мінсе, көрімдік беріледі. Ал кәде - адам жасауы тиіс дүние. Қазақта "қалыңсыз қыз, кәдесіз күйеу болмайды" деген сөз бар. Өйткені күйеу қайын жұртына барғанда, кәде жасайды. Қазіргі "қалың мал", "ана сүті" деп жүргеннің бәрі кәдеге жатады. Бұлар күйеудің қайын жұртына жасап жатқан кәдесі саналады. Үйге келген қонаққа ұстататын азын-аулақ сыйдың өзі "кәде" деп аталады. Қазақта "қуыс үйден құр шықпа" деген де сөз бар. Сонымен қатар, "орамал тон болмайды, жол болады" деген сөз бар. Басына орамал, қолына кез келген қуаныш сыйлайтын сый беру "кәде" деп аталады", - деп түйді маман.

Этнограф көрімдікті кім бергенін, мөлшері қандай болатынын айтты. "Көрімдікті жасы үлкен адамдар береді. 10 теңге берсе де, 1 000 теңге берсе де көрімдік саналады. Көрімдіктің үлкен-кішісі, мөлшері болмаған.

Сонымен қатар, Бұлбұл Кәпқызы "көген түп" қандай сый екенін түсіндіріп берді.

"Қазақта "көген түп" деген сый бар. Бұл жаңа отау құрған отбасыға беріледі. Мысалы, "ұрғашы мал көгеннің басы болсын, еншілеріңнің бастауы болсын" деген мағынада берген. Бұл да көрімдіктің бір түріне жатады", - деп түйіндеді ол.
Просмотров материала: 1 254

Поделиться материалом


10:04 230 миллиардов тенге возвращено государству в рамках дел... 154 424 Просмотров

20:03 Обращение жителей с. Маралды к Президенту РК К.-Ж. Токаеву... 0 Просмотров

12:16 Атырауда мыңнан астам асыл тұқымды еділбай қойы тірідей... 0 Просмотров

11:35 Бұдан былай Алматыда электрлі самокат тек 16 жастан бастап... 0 Просмотров

11:30 Қарағанды облысындағы жол апатынан сегіз адам көз жұмды... 0 Просмотров

11:17 Мұхамедиұлының Ұлттық музейдегі ұрлықтың жаңа эпизодына еш... 154 237 Просмотров

11:01 Биіктен құлап бара жатқан баланы қағып алған оқушыға үш... 153 881 Просмотров

10:47 Қарағандыда тұрғын үй ауласынан шала туылған бала табылды... 153 916 Просмотров

10:25 Ұлттық музей басшылығына қатысты қылмыстық істі... 154 209 Просмотров

18:37 Адвокат Бурхан Жансейтов задержан в Алматы... 10 108 Просмотров

17:38 Объемы производства сахара будут увеличены в семь раз —... 9 253 Просмотров

17:13 Тарифы на комуслуги изменятся в Казахстане... 9 433 Просмотров

16:54 Министр Аймағамбетов балалардың қауіпсіздігін қамтамасыз... 13 131 Просмотров

16:52 «Қолайлы мектеп». Ұлттық жоба арқылы 582 мектеп бой көтереді... 13 324 Просмотров

16:52 «Суперагенты»: серьезный человек Сека уже ждет вас на IVI... 22 206 Просмотров

16:48 Балабақшаларды лицензиялауды күшейтеміз - министр... 9 241 Просмотров

16:43 Смайылов президенттің үкімет жұмысына қатысты сынына пікір... 7 020 Просмотров

16:42 Хищение средств через платформу АrtSport расследует антикор... 6 890 Просмотров

16:39 Еліміздің басым бөлігінде аптап ыстық болады – ауа райы... 5 716 Просмотров

16:37 Про президентскую критику... 7 864 Просмотров

16:29 Министерство не запрещало показ мультфильма «Базз Лайтер» -... 17 002 Просмотров

16:15 Экология министрлігі киіктердің мекендеу ортасын зерттеуге... 5 669 Просмотров

15:48 Денсаулық сақтау министрлігі аборт жасатуға тыйым салу... 7 040 Просмотров

15:45 Елімізде коммуналдық қызмет тарифтері өзгереді... 5 767 Просмотров

15:41 Капремонт всех роддомов пообещала министр здравоохранения... 5 772 Просмотров

15:27 Благотворительный спортивный зал для детей открыли в... 5 617 Просмотров

15:00 Қазақстан шекарасы қандай жағдайда жабылады... 5 457 Просмотров

14:18 104 мың гектарға қант қызылшасы егілсе, ішкі нарықты 80... 5 713 Просмотров

13:41 Қаңтар оқиғасы кезінде қанша қару тәркіленді – ҰҚК есеп... 5 661 Просмотров

13:15 Алагузова - Нуртасу Адамбай: Богу не нужна твоя помощь... 17 168 Просмотров

13:14 Жауынгер бір жыл ішінде әскери техниканы ғана емес, қолына... 7 598 Просмотров

13:04 Тамызда өршиді: Денсаулық сақтау министрлігі коронавирус... 5 494 Просмотров

13:02 В отношении руководства ТОО «Казфосфат» начато досудебное... 5 745 Просмотров

12:59 Суицид в Казахстане: 96% случаев самоубийств совершаются... 6 086 Просмотров

12:51 Усовершенствовать военную организацию Казахстана поручил... 5 495 Просмотров

12:49 Закупать уголь заранее призывают казахстанцев... 5 474 Просмотров

12:45 Павлодарда кран жұмысшыны екінші қабаттан итеріп жіберді... 5 514 Просмотров

12:42 Президенттің сынынан кейін ұзаққа созылған жол жөндеу... 5 456 Просмотров

12:38 МӘМС шенеуніктердің жемсауытына айналған – Арман Бейсембаев... 5 693 Просмотров

12:32 Шоу-бизнес өкілдерінің ЛГБТ-ны насихаттайтын «Базз Лайтер»... 5 835 Просмотров





Опрос


«    Июнь 2025    »
ПнВтСрЧтПтСбВс
 1
2345678
9101112131415
16171819202122
23242526272829
30