«Трассаларда 2579 адам қаза тапқан»: депутат қалааралық таксилер қандай қауіп төндіретінін жіктеп өтті

Оның айтуынша, жолдың жағдайы нашар болғандықтан, азаматтардың өміріне қауіп көп төнеді.

«Ішкі істер министрлігінің мәліметі бойынша, 2024 жылы жол апатының саны мен одан зардап шеккендер қатары өткен жылмен салыстырғанда екі есеге өсті. Жолдарда 2579 адам қаза тапты. Оқыс оқиғалардың үштен бірінде балалар болған. Зардап шеккендердің арасында Алматы, Жамбыл, Қарағанды, Қостанай және басқа да облыстардағы жолда апатқа ұшыраған такси жолаушылары бар. Өкінішке қарай, олар бойынша жеке статистика жоқ. Себебі 95%-да бүгінгі нарық тұрақты емес бағыт пен бейресми қызметтерден тұрады», — дейді Смышляева.

Оның айтуынша, тасымалдаушылардың көп бөлігі агрегатор платформаларына шоғырланған.

«Жыл сайын бір ірі агрегатор шамамен 25 млн сапарды өңдейді. Сонымен қатар, көптеген платформа тек жүргізушілер мен жолаушыларға арналған «Хабарландыру тақтасы» ретінде әрекет етеді. Қатысушыларға қойылатын талаптар минималды немесе мүлдем жоқ. Еңбек министрлігі платформалардың өзін-өзі жұмыспен қамтығандармен қарым-қатынасын реттеу бойынша қабылдаған шаралар жүргізушілердің, салықтардың мәселесін шешсе, бірақ жолаушылардың мәселелерін ішінара шешеді. Сонымен қатар, нарықта әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы жұмыс істейтін тасымалдаушылар бар. Мұндай қызметтер мүлдем бақыланбайды», — дейді ол.

Депутат оның салдарынан осы проблемалар туындайтынын атап өтті:

• жолаушылар тасымалы жүйесінде тасымалдаушының жолаушы алдындағы жауапкершілігін сақтандыру бойынша талаптар сақталмайды.
• қызметті тасымалдаушының қызметі ретінде анықтауға мүмкіндік беретін билет жүйесі жоқ.
• қайтыс болғандардың отбасылары мен жарақат алған адамдар сапардың коммерциялық екенін дәлелдеуге мәжбүр.
• жүргізушілерді медициналық тексеру және рейс алдындағы бақылау жүргізілмейді.
• рейс алдында машинаның техникалық жағдайы тексерілмейді.
• табыс табу үшін жүргізушілер көбінесе еңбек пен демалыс режимін сақтамайды.

«Бұл нормалардың барлығы жаңа емес. Олар «автомобиль көлігі туралы» қолданыстағы заңның 26-бабының 2-тармағында көзделген. Бірақ тапсырысты алу кезеңінде де, оны орындау сәтінде де олардың сақталуын бақылау жоқ. Себебі, тасымалдаушы машиналарда көбінесе жол полициясы немесе көлік инспекциясы сәйкестендіру белгілерін қоймайды. Сонымен қатар, қазіргі заманғы платформалар тұрақты маршруттар мен классикалық диспетчерлік қызметтерді біржола ығыстырғанын мойындау керек. Такси қызметтері қолжетімді болды. Артқа жол жоқ. Бұл өте ыңғайлы, бірақ әзірге біз өз денсаулығымыз бен өміріміздің жайлылығы үшін төлейміз. Сондықтан жолаушылар тасымалы қауіпсіздігі мәселелерін шешу кейінге қалдырылмайды», — дейді депутат.

Оның айтуынша, қолданыстағы заңнама талаптарының орындалуын қадағалау керек.

«Біріншіден, жарнаны төлеу кезінде тапсырысты алу немесе платформада тіркелу кезінде жүргізушілер санын тексеруді қамтамасыз ету қажет. Ол үшін такси агрегаторларының ақпараттық жүйелерін жүргізушінің қажетті санаттағы жүргізуші куәлігінің болуы, техникалық байқау, жолаушы алдындағы азаматтық-құқықтық жауапкершілікті сақтандыру туралы ақпаратты қамтитын мемлекеттік ақпараттық жүйелермен біріктіру керек. Екіншіден, жол апатын тіркеу кезінде тасымалдау санаты, сондай-ақ тасымалдаушы және тапсырыс алынған платформа туралы деректерді көрсету қажет. Үшіншіден, сапарларға ақы төлеу кезінде төлем құжаттарында тасымалдаушы, жолаушы, жүру уақыты мен бағыты туралы ақпаратты көрсету қажет. Төртіншіден, жолаушылар тасымалы саласындағы заңнаманың сақталуына мемлекеттік бақылауды күшейту және қоғамдық бақылауды ұйымдастыру. Қазіргі цифрлық құралдар тұтынушылар мен адал жүргізушілерге зиян келтірместен осы тапсырмаларды орындауға мүмкіндік береді. Өз тарапымыздан біздің фракция жолаушылар тасымалының қауіпсіздігін арттыру және азаматтарымызды қорғау жөніндегі ұсыныстарды құқықтық сүйемелдеуді қамтамасыз етуге дайын», — деді ол.