Қазақстан азаматтары Украинада соғысып жүр: депутаттар неге дабыл қақпайды
Күні кеше Украинадағы «Өмір сүргім келеді» жобасы Ресей әскері сапында соғысып жүрген қазақстандықтардың тізімін жариялады. Тізімде жалпы 661 адам бар. Олардың 78-і қаза болған. Бұл дабыл қағар жағдай емес пе? Қазақстанның билігі мұндайда қандай шара қабылдауы керек? Бұл сұрақты Ulysmedia.kz тілшісі бүгін мәжілістің бірнеше депутатына қойып көрді.
ОРАЛСА – СОТТАЛАДЫ
Ермұрат Бапидың айтуынша, бұл жағдайға азаматтық тұрғыдан дабыл қағуға болады.
Агрессиялық елде қазақстандықтар соғысып жүргеніне азамат ретінде алаңдауға болады. Билік қалай назар аударуы мүмкін? Жеке өздерінің бастамасымен барып жатқандарды билік өзі жіберіп жатқан жоқ. Сондықтан билік өз тарапынан заң және басқа да құқықтық нормалар негізінде реакция білдіруі керек. Егер олар Қазақстанға қайтар болса, олар міндетті болып түрде заңға тартылып, сотталады, – дейді ол.
ҰҚК ӘРБІРІН АҢДИ АЛМАЙДЫ
Депутат Айдос Сарым Қазақстанның заңы бойынша олар егер елге оралса, міндетті түрде жауапқа тартылатынын еске салады. Біздің заңнама қатаң түрде шетелдің әскери құрылымдарына қосылуға тыйым салатынын атап өтеді.
Қазақстаннан Ресейдің көрші облыстарына барып, кейін әскери құрылымдарға араласып кететінін білеміз. Мұнымен ұлттық қауіпсіздік комитеті айналысуы керек. Алматыдан, Солтүстік Қазақстаннан кеткен адамдар бар. Олар сол әрекеттері жауапты. Қазақстаннан кеткен әрбір азаматты бақылаймыз десек ҰҚК құрылымының сапында кемі 1 млн адам жұмыс істеуі керек шығар. Егер Қазақстаннан кетіп қалсаңыз онда сізді ҰҚК қызметкерлері қалай ұстайды? Бұл мүмкін емес. Сол жаққа кетіп, соғысқа қатысқандар енді таңдау жасауы керек. Олар немесе сол жақта қалады. Сирияға да кезінде 500 адам кетіп қалған болатын. Біздің ҰҚК құзыры кейбір жұрттар айтқандай керемет емес. Саны шектеулі, – дейді ол.
ЕКІ ЕЛДІҢ АЗАМАТТАРЫ ЕМІН-ЕРКІН ЖҮРЕ БЕРЕДІ
Аталған сұраққа депутат Ардақ Назаров пен Мұрат Әбенов нақты жауап бермеді. Әбенов “тексерілмеген ақпарат көп. Көрмегеннен кейін сене алмаймын” деді. Ал депутат Айтуар Қошмамбетов Қазақстан мен Ресей одақтас ел болғандықтан, екі елдің азаматтары бір-біріне емін-еркін баратынын атап өтті.
Бір елден екінші елге өту ешқандай қиындық туғызбайды. Біздің елде тұратын Ресей азаматтары өте көп. Қазақстанның да Ресейде тұратын азаматтары баршылық. Сондықтан әрқайсысын ұстап, шек қою мүмкін емес. Ал бұл жағдайды алар болсақ, қылмыстық кодексте көрсетілген тиісті жазасы бар. Мемлекет тарапынан оған жол берілмейді. Кейін бұл азаматтар тиісті процедуралардан өтіп, жазаға ұшырауы мүмкін. Әр адам өзінің ішкі пейілімен, ойымен де барады. Сондықтан оған жауап бере алмаймын, – деді ол.
Қошмамбетов тек Қазақстан азаматтары емес, дүние жүзінен, Солтүстік Кореядан, Африкадан барып, соғысып жатқандар барын, азаматтар ақша табу үшін түрлі елдерден баруы мүмкін екенін, олардың жанында тіпті Қазақстан азаматтары аз деп айтуға болатынын айтады. “Әрине, өкінішті жағдай. Бірақ меніңше соғыс барғандардың көбі сол елде тұратын қазақстандықтар деп ойлаймын” дейді ол.
ӨЗ ТАҢДАУЫ БАР ШЫҒАР
Елнұр Бейсенбаев азаматтардың өзінің таңдауы бар шығар деп пікір білдірді.
Біріншіден, менде ондай ақпарат жоқ. Ол ресми ақпарат па, оны тексеріп қарау керек. Екіншіден, Қазақстанның кез келген азаматы өзге мемлекетте соғысқа қатысса, ол міндетті түрде Қазақстанда қылмыстық жауапкершілікке тартылады. Біз олардың ешқайсысын аямаймыз. Басқа мемлекеттердің соғысына, кикілжіңге біздің елдің азаматтарының қатысуына ешқандай құқық жоқ. Азаматтар егер анықталса, оларды қарау керек. Біз шектеу қоя алмаймыз ғой. Кез келген азамат Ресейге де, Украинаға да, АҚШ-қа да, Қытайға да баруға құқылы. Оның Конституцияда жазылған құқығы, – деді Бейсенбаев.
Ол заңды білмеу оларды жауапкершіліктен босатпайтынын атап өтеді.
Мұның алдында Ішкі істер министрінің орынбасары Игорь Лепеха Қазақстаннан шыққан жүздеген жалдамалы сарбаздың Ресей тарапында Украинадағы соғысқа қатысып жатқаны туралы ақпаратқа қатысты пікір білдіріп, ол тізімнен хабарсыз екенін айтқан болатын.
