«Олардың психологиясын зерттеуіміз керек»: Бақытжан Базарбек алаяқтықпен қалай күресуге болатынын айтты

Депутаттың айтуынша, қазір кибер және интернет-алаяқтықтың көбейіп кеткені соншалық, оны тоқтата алмай жатырмыз. Киберқылмыс және интернет-алаяқтық бойынша қозғалған істің 35 пайызы ғана сотқа жетеді. Ал қалған 65 пайызы бойынша дәлел жоқ, не қылмыс жасағанда анықтай алмай жатамыз.

«Яғни заман өзгерген сайын алаяқтықтың түрлері де өзгеріп жатыр. Алаяқтықтың алдын алу үшін алаяқтың психологиясы бойынша ойлануымыз керек. Мысалы шетелді қараңыздаршы, киберқылмысты анықтау үшін бұрын хакер болған, киберқылмыс жасаған, қаншама банк шоттарын бұғаттап, банктердің, жеке және заңды тұлғалардың, мемлекеттің ақшасын жымқырған азаматтарды соттамай, оларды мемлекеттік қызметке тартады. Ол да үлкен саясаттың бір түрі. Себебі қазір киберкеңістіктегі алаяқтықтың өзгергені соншалық, біздің құқық қорғау органдары, Ұлттық банк, банк жүйесі ешқандай күресе алмай жатыр. Екі ортада қарапайым халық зардап шегіп отыр», — дейді Бақытжан Базарбек Мәжіліс кулуарында Azattyq Rýhy тілшісіне.

Осы орайда мәжілісмен интернет-алаяқтықпен күресудің бірнеше жолын ұсынды. Біріншісі – қылмыстық жауапкершілікті күшейту.

«Мысалы, алаяқтар алаяқтық жасағаннан кейін, жымқырған ақшаны өздері шығармайды, оны дропперлер қолма-қол ақшаға айналдырады. Дропперлер сол бұрынғы барып-кел, шауып кел мәселелерімен айналысатын, алаяқтарға көмектесетін азаматтар. Соның ішінде жастар да болуы мүмкін. Бүгінде дропперлердің статусы айқындалмаған. Соның салдарынан дропперлер де, алаяқтар да жауапқа тартылмай тұр. Екіншіден, біз Қылмыстық кодекстің нормаларында алаяқтықтың құрамын өзгертуіміз керек. Қылмыстық кодекстің талаптарын заманға сай сәйкестендіруіміз керек. Өкінішке қарай, Қылмыстық кодекстің талаптары ескіріп кеткен», — дейді депутат.

Үшіншісі – цифрландыру.

«Қазір ЖСН-дерді беру, банк қосымшалары, тіпті депутат, министрге дейін, жеке азаматтың жеке деректері жалпы ортақ кеңістікте. Ол мемлекетпен қорғалуға тиіс, сақталуға тиіс. Оған кім жауап береді? Өкінішке қарай, мұның бәрі заңнаманың жетілмеуінен, сол себепті заңнаманы қатаңдатуымыз керек. Көп азамат «бекер қатаңдатамыз, қажет емес, онсыз да айыппұлдарды көбейтіп жатырсыздар деп» айтуы мүмкін. Бірақ басқа амал жоқ, себебі бұл жерде ақпараттық қауіпсіздік сөз болып отыр», — дейді Базарбек.