Алкогольсіз сусындарға қауіп төніп тұр ма? Қазақстанның бизнесі жаңа салықтарға қатысты дабыл қағуда

ҚР Алкогольсіз сусындар мен шырындар өндірушілерінің қауымдастығы «Атамекен» Ұлттық Кәсіпкерлер палатасымен бірлесіп алкогольсіз сусындар мен шырындар индустриясының ел экономикасына әсері туралы кәсіби қоғамдастықтың талқылауын өткізді. Кездесу барысында сала сарапшылары, бизнес және мемлекеттік органдардың өкілдері Қазақстанның ЖІӨ қалыптастырудағы алкогольсіз сусындар мен шырындардың рөлін, сондай-ақ осы нарықтың ықтимал сын-қатерлерін қарастырды.

«Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасы әрқашан бизнес пен мемлекеттің арасындағы сындарлы диалогты қолдайды. Біз Қазақстандағы экономика мен кәсіпкерлікті дамытуға қатысты негізгі мәселелерді талқылау үшін тиімді платформаны құруға тырысамыз. Бүгінгі кездесуіміз алкогольсіз сусындар индустриясының ел экономикасына қосқан үлесін талдауға, құрамына қант қосылған сусындарға акциздер мен ҚҚС арттыруды қоса алғанда, жаңа салық бастамаларының әсерін талқылауға, сондай-ақ саланың тұрақтылығын сақтауға және отандық өндірушілерді қолдауға мүмкіндік беретін теңдестірілген шешімдерді іздеуге бағытталған» – деді модератор құқығында Басқарма мүшесі, «Атамекен» ҰКП Басқарма төрағасының орынбасары Тимур Жаркенов.

Экономикадағы саланың рөлі

Қазақстандағы алкогольсіз индустрия ел экономикасының, жұмыспен қамтудың және салық түсімдерінің өсуінде маңызды рөл атқарады. ҚР Алкогольсіз сусындар мен шырындар өндірушілері қауымдастығының өкілі Әлия Мамытбаеваның айтуынша, сала жұмыс орындарын қамтамасыз етіп қана қоймай, жергілікті өндіріске инвестиция салып қана қоймай, тұрақты даму үшін заманауи технологияларды белсенді түрде енгізуде.

Ірі өндірушілердің бірі Coca-Cola үлгісінде компанияның елдің ЖІӨ-ге салымының орташа жылдық өсімі экономиканың өсу қарқынынан бірнеше есе асып түскені байқалды. Мәселен, 2013-2023 жылдары Кока-Кола жүйесінің көмегімен Қазақстанның ЖІӨ-не салымның өсуі 23% құрады, сондай-ақ компанияның қызметі 12 000 астам тікелей және жанама жұмыс орындарын құрды. Бұл ретте, компанияның қызметі осы уақыт ішінде жалпы сомасы 376 млрд теңгеге мемлекеттік бюджетке төленетін төлемдермен қолдау табады.

Мәселелер мен қиындықтар: жаңа салық бастамалары

Салық бастамалары – депутаттар тобының құрамында қант бар сусындарға акциздік салықты енгізу мәселесіне әсер етуін, сондай-ақ ҚҚС мөлшерлемесінің әлеуетті өсуін талқылаудың негізгі тақырыбы болды.

Оған ҚР Алкогольсіз сусындар мен шырындар өндірушілерінің қауымдастығында салықтың өсуі тұтынушы үшін де, саланың өзі үшін де түпкілікті құнына нашар әсер ететінін атап өтті.

«Жаңа салық бастамалары егжей-тегжейлі талдау мен талқылауды қажет етеді, себебі олардың нарыққа әсері болжанғаннан әлдеқайда кең болуы мүмкін», – деді Әлия Мамытбаева.

Қауымдастық басшысы сондай-ақ ҚҚС қазір талқыланып жатқан өсуі жалпы бизнеске қосымша жүктеме туғызатынына және олардың саласының инвестициялық тартымдылығына әсер етуі мүмкін екеніне алаңдаушылық білдірді. Акциздік салық, беделді халықаралық зерттеулер, оның ішінде қазақстандық зерттеулер көрсеткендей, сауықтыру тұрғысынан тиімсіз болып табылады.

«Бүгінгі таңда құрамында қант бар алкогольсіз сусындар өндірушілерінің саласы ғана мемлекеттік бюджетке және бюджеттен тыс қорларға 108,6 млрд теңге көлемінде салық түсімдерін қамтамасыз етуде. Алайда, бұл сала қосымша шығындарға қатысты өте құбылмалы, ол саланың қысқаруына әкелуі мүмкін. Жалпы, алкогольсіз сусындар, шырындар және су саласында шамамен 350 жуық кәсіпорын жұмыс істейді. Құрамында қант бар алкогольсіз сусындарды өндірушілер – бұл негізінен орта және шағын бизнес және қосымша шығындар инвестицияларды тоқтатып қана қоймай, жалпы экспортты қысқартуы мүмкін. Біз соңғы жылдары ресурстардың құрылымындағы алкогольсіз сусындар өндірісі үлесінің 93,3% бастап 86,5% дейін төмендегенін, сондай-ақ импорт үлесінің 6,7% бастап 13,5% дейін өскенін байқадық. Болашақта бұл үрдіс жалғасады деген қауіп бар», — деді Әлия Мамытбаева.

Бизнес және мемлекет диалогы                    

Іс-шара ашық пікірталаспен аяқталды, оның барысында бизнес өкілдері мен сарапшылар өздерінің алаңдаушылықтары мен сұрақтарын қатысып отырған мемлекеттік органдардың өкілдеріне жолдады.  Атап айтқанда, алкогольсіз сусындар мен шырындарды өндірушілер салық салудағы кез келген өзгерістердің экономика, бизнес және тұтынушылар үшін салдарын жан-жақты талдауға негізделуі керек деп санайды. Мемлекет өкілдері, өз тарапынан, мүдделі тараптардың бірлескен күш-жігерінің экономикалық өсуді қолдайтын, әділ салық жүктемесін қамтамасыз ететін және кәсіпкерлікті дамыту үшін қолайлы жағдайлар жасайтын теңдестірілген шешімдерді табуға мүмкіндік беретініне сенім білдірді.