Қазақстандықтар жұмыс істеуге қай елдерге әрі неге кетеді

ҚАНША ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ШЕТЕЛДЕ ЖҰМЫС ІСТЕЙДІ

Сыртқы істер министрлігінің мәліметіне сәйкес, бүгінде 137 мың қазақстандық шетелде жұмыс істеу мақсатында жүр. Олардың ең көбі Ресейде, Оңтүстік Кореяда, Түркияда және БАӘ-де тұрып жатыр. Ал өткен жылы қазақстандықтар негізінен Ресей, Польша, Оңтүстік Корея және Ұлыбританияда жұмыс істеген.

Ұлттық статистика бюросының деректеріне сүйенсек, 2024 жылдың I тоқсанында шетелде жұмыс іздеу үшін 212 адам кеткен. Бұл өткен жылмен салыстырғанда 2,1 есе көп.

ЕҢБЕК МИГРАНТТАРЫ ҮШІН ТАНЫМАЛ ЕЛ – РЕСЕЙ

Миграция саласындағы сарапшылар жүргізген зерттеу қазақстандық эмигранттардың көбінесе Еуропада жұмыс істеуге ұмтылады деген кең тараған пікірді жоққа шығарады. Шетелде жұмыс істеп жүрген және отанына оралған қазақстандықтардың екі тобына жасалған статистикалық талдау эмигранттың портретін анықтауға мүмкіндік береді, деп хабарлады Finprom.kz аналитиктері.

Қазіргі уақытта шетелде тұратын қазақстандықтар: зерттеуге қатысқан 10,5 мың адамның 82%-ы Ресейде жұмыс істейді. Екінші орында Түркия, үшінші орында Германия тұр. Бұл топтың үштен екісін Қостанай облысының тұрғындары құрайды, олар Ресей қалаларына табыс табу үшін кеткен.

Еліне оралған мигранттар (6 мың адам): олардың 69,4%-ы Ресейде жұмыс істеп, қайта оралған, 12,6%-ы Өзбекстанда жоғары жалақы үшін жұмыс істесе, 6,1%-ы Оңтүстік Кореяда еңбек еткен.

Еңбек және халықты әлеуметтік қорғау министрлігінің мәліметі бойынша, 2023 жылы еңбек миграциясында 194 мың қазақстандық болған. Олардың 84%-ы Ресейде тұрып, жұмыс істесе, тек 9,3%-ы Еуропа елдерінде еңбек еткен.

Мұндай айырмашылықтың себебі Ресейдің географиялық жақындығынан ғана емес, Еуропалық және Еуразиялық экономикалық одақтардың миграциялық заңнамасындағы айырмашылықтармен де байланысты. Бұған қоса, визасыз режим, ортақ еңбек нарығы, орыс тілін білу, шекарадан өтудегі жеңілдіктер сияқты факторлар да әсер етеді. Алайда, Ресейдегі жұмыс берушілер ұсынатын жалақы Еуропа елдеріне қарағанда едәуір төмен.

– «Еуропада жұмысқа орналасу үшін қазақстандықтар айтарлықтай кедергілерді еңсеруі қажет. Виза рәсімдеу, рекрутингтік агенттіктердің қызмет ақысын төлеу, сақтандыру, ұшу шығындары бар. Жергілікті тілді үйрену міндетті емес, бірақ ұсынылады. Дегенмен, статистика көрсеткендей, бұл кедергілер шетелде жоғары жалақы алғысы келетін қазақстандықтардың бір бөлігі үшін еңсерілмейтін емес,» – дейді сарапшылар.

Мысалы, Ұлыбританияда 5 мың қазақстандық жұмыс істейді. 2022-2023 жылдары бұл ел Орталық Азиядан келген мигранттардың санын едәуір арттырды. Бұл фермерлік жұмыстарға шетелдік жұмысшыларды тарту үшін квоталарды көбейтумен байланысты болды. Ұлыбританияға маусымдық жұмысқа баратын қазақстандықтардың саны 2023 жылы 87,6%-ға артып, 5 мың адамға жетті. Ал 2021 жылы бұл елге бар болғаны 400 қазақстандық қана барған еді.

Еңбек шарттары мен табыс деңгейін салыстыру
Ресей мен Еуропадағы жұмыс берушілер ұсынатын шарттар арасында айырмашылық бар. Қазақстандағы онлайн-платформалар мен рекрутинг агенттіктерінің мәліметі бойынша:

1. Ресейде жұмыс орындары: айына 300–500 мың теңге аралығында жалақы ұсынылады. Қиындық деңгейіне байланысты өзгеріп отырады.
2. Солтүстік өңірлерде: жалақы жоғары (шамамен 1 млн теңге), бірақ вахталық әдіспен және күрделі климаттық жағдайда жұмыс істеу керек. Шығындар аз: медициналық тексеруден өту және жұмыс орнына билет сатып алу.

Еуропадағы табыс деңгейі:
Еуропада тіпті төмен білікті еңбек түрлерінің жалақысы жоғары. Мысалы, Ұлыбританиядағы фермада құлпынай жинаушы айына 737 мыңнан 1,3 млн теңгеге дейін табыс таба алады (күніне 8-12 сағат жұмыс істегенде). Алайда шығындар да жоғары:

• Рекрутинг агенттігіне төлем және алты айлық шенген визасы шамамен 970 мың теңгені құрайды.
• Ұшу шығындары: 200–270 мың теңге (елге және маусымға байланысты).
  Кейбір агенттіктер жұмыс беруші құжаттар мен ұшуға кеткен шығындардың бір бөлігін өтейді деп уәде етеді.

НЕГЕ КЕТЕДІ

Шетелге жұмыс істеуге кететін қазақстандықтардың басым көпшілігі маусымдық табыс арқылы несиелерін жабуды, ипотеканы төлеуді және материалдық жағдайларын жақсартуды көздейді.

• 46%-ы дәл осы себептерді көрсеткен.
• 26%-ы отбасылық проблемаларға байланысты эмиграцияға шешім қабылдаған.
• 19%-ы оқуға, 6%-ы емделуге кеткен.