Жасанды интеллекттің қазіргі маңызы қандай ?

Жасанды интеллект құрылымы әртүрлі компоненттерден тұрады. Бірінші, деректер жинақтау және өңдеу. ЖИ жүйелері көптеген деректерді қажет етеді. Бұл деректер жүйені оқыту үшін пайдаланылады. Екінші, өңдеу алгоритмдері. Бұл алгоритмдер деректерден үйренеді және мәліметтерді талдау, болжау жасау және шешімдер қабылдау үшін қолданылады. Үшінші, машиналық оқыту (МО). Бұл ЖИ-ның маңызды бөлігі, мұнда модель деректерден үйренеді. МО-да көптеген әдістер бар, мысалы, бақыланатын және бақылаусыз оқыту, күшейтілген оқыту және т.б. Төртінші, терең оқыту және желілер. Терең оқыту — бұл МО-ның бір түрі, онда көп қабатты нейрондық желілер деректерден күрделі қабаттар арқылы жұмыс жасауды үйренеді. Бесінші, тілдік өңдеу: Жасанды интеллект тілді түсіну және оны қолдану үшін табиғи тілді өңдеу (ТТӨ) технологияларын қолданады.

ЖИ жүйелерін ойлап табуға дейін адамзат бірнеде сатыдан, деңгейлерден өтті. Олар:

-Компьютерлік қуаттың артуы: Өте күрделі есептеулерді орындау үшін қажетті қуат пайда болды.

— Үлкен деректер: Интернеттегі үлкен мөлшердегі деректер ЖИ-ны оқыту үшін қолданыла бастады, негіз болды.

— Алгоритмдік жетістіктер: Жаңа алгоритмдер мен математикалық модельдер ЖИ-ның тиімділігін арттырады.

Бүгінгі күні ЖИ өз бетінше ойланып, шешім қабылдауға, суреттер мен мәтіндерді құрастыруға, түрлі талдаулар мен болжамдарды жасауға қабілетті. Бұл қабілеттерге осы деңгейлерден кейін жетті. Бұл жетістіктер ЖИ технологияларының күрделілігін және олардың қолдану аясын кеңейтті.

ЖИ-ді реттейтін заң қажет пе?

Жасанды интеллектті (ЖИ) реттейтін заңдардың қажеттілігі туралы сұраққа иә деп жауап беремін, және бұған бірнеше себептер бар.

Бірінші, қауіпсіздік және жауапкершілік: ЖИ жүйелерінің қателіктері мен кейбір нормаларды бұзуы адамдардың өмірі мен қауіпсіздігіне қатер төндіреді. Мысалы, автономды көліктерде пайдаланылатын ЖИ апатқа ұшыраған кезде кім жауапты болатынын анықтау маңызды. Заңдар бұл жауапкершілікті анықтауға және ЖИ қауіпсіздігінің стандарттарын белгілеуге көмектеседі.

Екінші, құпиялылық және деректерді қорғау: ЖИ жүйелері жеке деректерді өңдеу үшін қолданылады, бұл құпиялылық мәселелерін тудырады. Заңдар деректерді қорғаудың нормаларын белгілеуге және пайдаланушылардың деректерін қорғауға көмектеседі.

Үшінші, әділеттілік және кемсітпеу: ЖИ жүйелері алгоритмдік құрылымға байланысты, ықпал етуші факторларға байланысты адамдарға қатысты кемсітушілік пен бейтараптық мәселелерін тудыруы мүмкін. Заңдар ЖИ жүйелерінің әділ және бейтарап болуын қамтамасыз етеді.

Төртінші, этика және жасанды интеллекттің шектеулері: ЖИ өз қабілеттерінің арқасында әлеуметтік және этикалық мәселелерді тудыруы мүмкін. Мысалы, жұмыс орындарының автоматтандырылуы немесе ЖИ қолданатын әскери технологиялар. Заңдар ЖИ-ның қолданылуын этикалық тұрғыдан реттейді.

Бесінші, халықаралық үйлесімділік: ЖИ технологиялары шекараларды анықтай алмайды, сондықтан халықаралық стандарттар мен келісімдердің болуы маңызды. Бұл әр түрлі елдерде ЖИ-ның қолданылуына байланысты мәселелерді шешуге көмектеседі.

Осылайша, ЖИ-ны реттейтін заңдар қоғамның, экономиканың және жеке тұлғалардың қауіпсіздігін, құқықтарын және мүдделерін қорғауға көмектеседі.

ChatGPT аналогы қажет пе?

Қазақстанда жасанды интеллектке (ЖИ) арналған, әсіресе қазақ тіліндегі ChatGPT сияқты аналог әзірлеу жобасы барысында нақты бірнеше мәселелерге тап болуымыз мүмкні. Қазір оларды жіктеп көрейін.

Бірінші, тілдік ресурстардың жеткілікті болмауы. ЖИ жүйелері, атап айтқанда тілдік модельдер, оларды дамыту үшін үлкен көлемде және сапалы деректерге мұқтаж. Қазақ тілі салыстырмалы түрде көр дерегі бар тіл емес, яғни аз таралған тіл түріне жатады, жеткілікті және сапалы деректер базасын жинақтау үшін көп бізге көп жұмыс жасау қажет болады. Егер орыс тілінде жасасақ онда ол өніміміз қазақтың емес, рунеттің дамуына қосқан үлес болып саналады.

Екінші, жасанды интеллекттің жоғары деңгейдегі модельдерін дамыту және оларды жұмыс істету үшін күшті компьютерлік ресурстар қажет. Бұл ресурстарды қамтамасыз ету қаржылық және технологиялық инвестицияларды талап етеді.

Үшінші, қауіпсіздік пен деректердің қолды болу қаупі бар. ЖИ жүйелері жеке деректермен жұмыс істейді, сондықтан деректерді қорғау және қауіпсіздік стандарттарын сақтау маңызды. Құпиялықты бұзу және деректерді ұрлау қаупі бар.

Төртінші, этикалық және әлеуметтік аспектілер: ЖИ жүйелері қоғамдағы әлеуметтік нормаларға, мәдениетке және этикаға ықпал етуі мүмкін. Бұлар да алда әлі талай дау тудыруы мүмкін.

Ал, енді осының бәріне қарамай ChatGPT сияқты аналогты әзірлей бастасақ онда, қазақ тіліндегі ЖИ өнімдерінің дамуы қарқын алады, тілдік әртүрлілікті қолдауға және қазақ тіліндегі цифрлық контентті кеңейтуге көмектеседі, бұл жұмыс жергілікті қажеттіліктерге және мәдениетке бейімделген ЖИ шешімдерін ұсынады.

Алайда, ЖИ саласындағы басқа бағыттарға да инвестиция салуға болады. Мысалы, өнеркәсіпті автоматтандыру, қала ішіндегі мәселелерді сауатты шешу үшін ЖИ жасау, ауыл шаруашылығындағы ЖИ қолдануы және басқа да салалардағы инновациялар. Бұл шешімдер Қазақстан экономикасына және әлеуметтік өміріне зор өзгерістер енгізе алады.

ЖИ Қазақстанда қай салаларда басымдыққа ие болады?

Мен өз басым ЖИ-ді тек қаржы секторымен байланысты болғанын қаламаймын. Жасанды интеллект (ЖИ) технологиясының дамуы әртүрлі салаларда үлкен өзгерістер әкеліп, жаңа мүмкіндіктер ашады. ЖИ-ның қаржы секторындағы қолданылуы, әсіресе, тәуекелдерді басқару, нарықтық болжамдар жасау және клиенттерге арналған қызметтерді жетілдіруде өте тиімді болып табылады. Бірақ ЖИ-ның қолданылуы тек қаржы секторымен шектелмейді. Қазақстан сияқты елде ЖИ келесі салаларда да маңызды рөл атқара алады.

Бірінші, ауыл шаруашылығы: ЖИ ауыл шаруашылығында өнімділікті арттыру, ауа-райының болжамдарын жасау, өсімдіктердің ауруларын анықтау және дақылдарды басқаруда пайдаланылуы мүмкін. Бұл өнімділікті арттырып, шығындарды азайтады.

Екінші, өнеркәсіп және өндіріс: ЖИ өндірістік процестерді автоматтандыруда, сапаны бақылауда және өндіріс желілерінің тиімділігін арттыруда пайдаланылуы мүмкін. Сондай-ақ, ЖИ кен орындарында және басқа да өнеркәсіп секторларында қауіпсіздікті жақсартуға ықпал етуі мүмкін.

Үшінші, денсаулық сақтау: ЖИ медицинада диагностикалық құрал ретінде, дәрі-дәрмектердің жаңа түрлерін зерттеуде және науқастардың медициналық деректерін талдауда пайдалы болуы мүмкін. Бұл науқастардың диагностикасын және емін жақсартады.

Төртінші, білім беру: ЖИ білім беру саласында оқу материалдарын жекелендіруге, студенттердің оқу процесін жақсартуға және білім берудің сапасын арттыруға көмектеседі. Мысалы, ЖИ негізіндегі жекелендірілген оқу жүйелері студенттердің жеке қажеттіліктеріне сәйкес келетін оқу материалдарын ұсынады.

Бесінші, қаржы секторы: ЖИ-ның қаржы саласындағы ролі өте маңызды, өйткені ол нарықтық болжамдар жасауда, тәуекелдерді басқаруда және клиенттерге қызмет көрсетуде қолданыла алады. Мысалы, ЖИ жүйелері кредит тәуекелдерін бағалау, клиенттерге арналған жеке қызметтер ұсыну және финанстық алаяқтықты анықтауда пайдаланылады.

Алтыншы, логистика және Тасымалдау: ЖИ логистикалық операцияларды жоспарлауда, тасымалдау жүйелерін басқаруда және жеткізу желілерін оптимизациялауда пайдаланылуы мүмкін. Бұл саладағы ЖИ шешімдері тасымалдау уақытын қысқартады және өнімділікті арттырады.

Жетінші, энергетика: ЖИ энергия секторында электр станцияларының тиімділігін арттыруда, энергияның тұтынуын болжауда және жаңартылмалы энергия көздерін басқаруда пайдаланылуы мүмкін.

Қазақстан үшін ЖИ-ны қолдану әртүрлі салаларда жаңа мүмкіндіктер ашады және экономикалық өсімге ықпал етеді. Қаржы ұйымдарының ЖИ-мен ынтымақтастықта жұмыс істеуге дайындығы осы ұйымдардың инновацияға ашықтығына, технологиялық инфрақұрылымына және қызметкерлердің біліктілігіне байланысты. ЖИ-ны дер кезінде және тиімді қолдану үшін Қазақстанның қаржы секторы жаңа технологияларға бейімделуі, қажетті дағдыларды дамытуы және заңнамалық аяны қамтамасыз етуі керек.

ЖИ адамзат келешегіне қауіп төндірмей ме?

Жасанды интеллекттің (ЖИ) өздігінен оқып, білім алып, жетілдірілетін жүйелерінің пайда болуы туралы идея әрине қызықты. Бұл жүйелер әртүрлі салаларда тиімділікті арттырып, жаңа мүмкіндіктер ашады. Дегенмен, бұл технологияның дамуы мен қолданылуы адамзатқа қауіп төндіруі мүмкін деген алаңдаушылықтар бар.

Бір жағынан, ЖИ-ның дамуы әлеуметтік-экономикалық салаларда жаңа мүмкіндіктер туғызып, адамдардың өмір сапасын жақсартуға септігін тигізеді. Екінші жағынан, ЖИ-ның дамуы келесі қауіптер мен сын-қатерлерді туғызады:

Жұмыс орындарының жоғалуы. Автоматтандырылған жүйелер мен роботтардың кеңінен қолданылуы көптеген дәстүрлі жұмыс орындарының жоғалуына әкелуі мүмкін.

Бақылау мен құпиялылық мәселелері. ЖИ-ның жетілдірілген қабілеттері адамдардың жеке өміріне араласуға және деректердің заңсыз пайдаланылуына алып келуі мүмкін.

Этикалық және моральдық мәселелер: ЖИ-ның шешім қабылдау процестерінде адамның этикалық қағидалары мен моральдық нормаларын қолдану қиындықтар туғызады.

Технологиялық доминанттық және әлеуметтік теңсіздік: Технологияны басқаруға қабілетті аз сандағы адамдар мен компаниялар үлкен бақылауға ие болуы мүмкін, бұл әлеуметтік теңсіздікті арттырады.

Фильмдердегі сияқты ЖИ мен адамдардың арасындағы күрес сценарийлері көп жағдайда ғылыми фантастиканың элементтері және нақты өмірге тікелей балама бола алмайды. Дегенмен, ЖИ-ның дамуын реттеуде және оның қолданылуында этикалық және құқықтық аспектілерді ескеру маңызды. Бұл технологияның оң әсерлерін пайдалану және кері әсерлерін азайту үшін жауапты қолдану, құқықтық реттеу және этикалық стандарттарды белгілеу қажет.