ТШО жасанды интеллектті қалай енгізуде: Қазақстан мұнай-газ саласындағы цифрлық трансформацияның жаңа кезеңі
Цифрландырудың жедел қарқыны мен деректер көлемінің артуы жағдайында мұнай-газ саласындағы компаниялардың алдында қазір негізгі бизнес-процестерге интеллектуалды технологияларды енгізу қажеттілігіне міндеті тұр. Қазақстанның мұнай-газ саласындағы көшбасшыларының бірі саналатын «Теңізшевройл» (ТШО) компаниясы жасанды интеллект (ЖИ) пен деректерді талдау саласында жүйелі тәсілді қолдана отырып, тиімді, қауіпсіз және тұрақты өндіріс жолын қалыптастырып келеді.
Жасанды интеллектіні енгізудегі қазіргі тәжірибелер мен болашақ жоспарлар туралы ТШО-ның дата-сайентисі Жандос Омралин «Atyrau Oil&Gas» атты 22-ші Солтүстік Каспий көрмесінің пленарлық сессиясында айтып берді.
Цифрлық трансформация орталығында — адам: ТШО философиясы
ТШО цифрлық стратегиясының басты қағидасы — адам мен машинаның синергиясы: ЖИ қызметкерлердің қабілетін арттырады, бірақ оларды алмастырмайды. Алгоритмдердің ұсыныстары мамандардың сараптамасынан өтеді, бұл шешімдердің сенімділігі мен бейімделгіштігін қамтамасыз етеді.
Мұндай тәсіл:
- Қауіпсіздікке зиян келтірмей, операциялық тиімділікті арттыруға;
- Барлық деңгейдегі қызметкерлер үшін ыңғайлы әрі интуитивті жұмыс тәжірибесін қамтамасыз етуге;
- Қазақстандағы инновациялық және тұрақты энергетиканы дамыту бағытын қолдауға мүмкіндік береді.
Тәжірибеден жүйелі ЖИ — шешімдерге дейін
Бүгінде ТШО-да data science, машиналық оқыту және деректер инженериясы саласындағы мамандардан құралған пәнаралық команда жұмыс істейді. Негізгі іске асырылған бастамалардың бірі — инженерлерге арналған LLM (үлкен тілдік модельдер) негізіндегі чат-ассистент.
Чат-ассистенттің қызметі:
- 300-ден астам техникалық және инженерлік құжаттарды іздеу және талдау;
- Ішкі стандарттар мен хаттамаларға жылдам қол жеткізу;
- HR, қаржы, білімді басқару және шешімдерді қолдау сияқты бизнес-функцияларға масштабтау мүмкіндігі.
Бұл шешім техникалық шешімдерді қабылдау уақытын айтарлықтай қысқартып, адами қателіктерді азайтуға және командалардың өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
Этика және қауіпсіздік: жауапты ЖИ қағидалары
ТШО ЖИ-ді этикалық және қауіпсіз қолдану қағидаларына қатаң сәйкес енгізеді, бұл мұнай-газ сияқты сала үшін аса маңызды.
Негізгі элементтер:
- ЖИ-дің өмірлік циклінің барлық кезеңдеріне арналған регламенттер: әзірлеуден бастап пайдалануға дейін;
- Ішкі пайдаланушыларға арналған нұсқаулықтар мен ұсыныстар;
- Жаһандық жасанды интеллект бастамаларымен интеграция және үздік халықаралық тәжірибелерге сәйкестік;
- Деректерді кешенді қорғау: шифрлау, қолжетімділікті бақылау, аудит, тексеру, журнал жүргізу және рұқсат етілмеген өзгерістерден сақтау.
ЖИ қолданыста: негізгі бағыттар
- Операцияларды оңтайландыру:
- Жабдықты болжау арқылы техникалық қызмет көрсету (predictive maintenance);
- Өндірісті ML-модельдер көмегімен тиімді жоспарлау.
- Жұмыс процестерін автоматтандыру:
- Күнделікті міндеттерді роботтандыру (RPA);
- Еңбек қауіпсіздігі мен өнеркәсіптік қауіпсіздікті қамтамасыз ететін зияткерлік мониторинг жүйелері.
- Жеткізу тізбектерін басқару:
- Логистикалық тұйықтарды болжау;
- Жеткізу мен қорларды нақты уақытта алгоритмдік жоспарлау
Масштабтау стратегиясы: болашаққа дайындық
ТШО компанияның барлық деңгейінде ЖИ-ді енгізуге арналған кең көлемді жол картасын құруда. Ерекше көңіл бөлінетін бағыттар:
- Озық технологияларды бақылау және халықаралық технологиялық альянстарға белсенді қатысу;
- Адам капиталын дамыту: қызметкерлердің цифрлық сауаттылығын арттыру, data literacy, Python, SQL, ML құралдары мен платформаларын үйрету;
- Күнделікті процестерге аналитиканы интеграциялау үшін бірыңғай стандарттар мен құралдарды құру (модель кітапханалары, визуализация платформалары, ML-жобаларға арналған CI/CD инфрақұрылымы).
Болашақ — қазірден басталады
ТШО — жасанды интеллектіні сәтті енгізудің ғана емес, адамға қызмет ететін «ақылды өндіріс» стратегиясының үлгісі. Мұндай тәсіл саланың жаңа цифрлық көшбасшылық мәдениетін қалыптастырып, Қазақстан мен өңірдегі мұнай-газ секторы үшін үлгі бола алады.
Цифрлық трансформация — бұл таңдау емес, елдің тұрақты дамуы мен технологиялық егемендігіне апаратын жол. Бұл — ТШО тәжірибесі дәлелдеген ақиқат.
