Әрбір бесінші ата-ана баласының әлеуметтік желілерде қандай ақпарат жарияланғанын білмейді

Қазақстандағы әрбір бесінші (19%) ата-ана баласының әлеуметтік желілердегі жеке парақшасында қандай ақпарат бар екенін білмейді. Бұл «Касперский зертханасының» зерттеу нәтижелері* . Компания сарапшылары балалармен желідегі қауіпсіздік ережелерін талқылау, соның ішінде овершеринг қаупі туралы айтудың, яғни желіде өзіңіз туралы деректерді шамадан тыс жариялау маңызды екенін атап өтті.

Балалар әлеуметтік желілерді қаншалықты ерте қолдана бастайды. Сауалнамаға қатысқандардың жартысынан көбі баласының  өзі басқаратын  әлеуметтік желілерде жеке парағы бар екенін хабарлады (56%). Сонымен қатар, көптеген балалар мектепке дейінгі жаста  әлеуметтік желіден аккаунттар ашып бастайды: 4-6 жастағы әрбір жетінші баланың жеке парақшалары бар (14%). Балалар неғұрлым үлкен болса, соғұрлым олар әлеуметтік желілерді белсене қолдана бастайды. 7-11 жас аралығындағы балалардың жартысына жуығы (44%), 12-15 жаста — 78%, 16-18 жаста — 84% әлеуметтік желілерде жеке парақшалары бар.

Балалар не жариялайды. Балалардың жарияланымдары туралы білетін ата-аналардың айтуы бойынша, парақшаларында  әрбір екінші баланың жеке фотосуреттері бар (49%), ал кейбіреулерінде пәтердің әл-ауқатын  көрсететін фотосуреттер бар (9%). Әрбір төртінші баланың ұялы телефон нөмірі көрсетілген (24%).

Сондай-ақ, көптеген балалар хобби мен сауық туралы ақпаратты жариялайды (51%), жасын (30%), мектеп нөмірін (11%), туыстарының аттарын (8%), геолокациясын (7%), үй мекен-жайын (6%) жариялайды.

Қандай әлеуметтік желілерді пайдаланады. Қазақстандағы балалар арасында ең танымал әлеуметтік желі-TikTok, қысқа бейнелерді жасауға және көруге арналған сервис. Оны сауалнамаға қатысқан ата-аналардың балаларының көпшілігі пайдаланады (74%). Сондай-ақ, ең көп сұранысқа ие әлеуметтік желілердің қатарында YouTube (59%), Instagram (57%) және «ВКонтакте» (19%) бар.

«Көптеген балалар әлеуметтік желілерді тек қарым-қатынас пен бос уақыт үшін ғана емес, өз ойын білдіру үшін де пайдаланады. Оларға өміріндегі маңызды сәттермен, соның ішінде фотосуреттер мен бейнелермен бөлісу маңызды. Алайда, бала әрдайым желіде кездесетін қауіптер туралы ойлана бермейді. Егер көпшілікке қол жетімді жеке ақпарат көп болса, оны шабуылдаушылар, мысалы, алаяқтық немесе бопсалау мақсатында қолдана алады. Сондықтан ата-аналар балаларға желідегі қауіпсіздік ережелері туралы айтып, белгілі бір сақтық шаралары не үшін қажет екенін түсіндіруі керек. Сонымен қатар, баланы толық бақылауды орнатпай қорғауға ата-аналарға арналған Kaspersky Safe Kids сияқты арнайы бағдарламалар көмектеседі. Мысалы, егер әлеуметтік желідегі балаға үлкен жас айырмашылығы бар пайдаланушы қосылса, қосымша хабарлама жібереді», — деп түсіндірді, Касперский зертханасының» балалар онлайн қауіпсіздігі бағытының жетекшісі Андрей Сиденко.

Баланы желіде қорғау үшін «Касперский зертханасының» мамандары мыналарды ұсынады:

• балаға цифрлық сауаттылық пен этикет ережелері, сондай-ақ киберқауіпсіздік саласындағы негізгі ұғымдар туралы айту. Бұған «Касперский зертханасы» сарапшыларының  киберқауіпсіздік әліпбиі көмектесе алады;
• неліктен күрделі және ерекше құпия сөздерді, сондай-ақ екі факторлы аутентификацияны қолдану маңызды екенін түсіндіріңіз;
• балаға құпиялылық параметрлеріне көмектесу-мысалы, оған жеке хабарлама жібере алатын немесе оны топтарға шақыра алатын адамдар тобын шектеу;

зиянды бағдарламаны жүктеуге немесе фишингтік сілтемеге өтуге мүмкіндік бермейтін Kaspersky Premium сияқты сенімді қорғаныс шешімін орнатыңыз . 2024 жылы ол AV-Comparatives антифишингтік тестінің қорытындысы бойынша  ең жоғары баға алды .

2023 жылы «Касперский Зертханасының» шешімдері әртүрлі параметрлер бойынша қорғаныс технологияларын 100 тәуелсіз тестілеуге қатысты, оның ішінде 93 рет бірінші орынға ие болды.

*Сауалнаманы ОнИн компаниясы 2024 жылы Қазақстандағы «Касперский Зертханасының» тапсырысы бойынша жүргізді. Барлығы 1001 адамнан сұхбат алынды.