Дүниежүзілік футбол күні

БҰҰ Бас Ассамблеясы 2024 жылғы 7 мамырдағы өзінің A/RES/78/281 қаулысымен 25 мамырды Дүниежүзілік футбол күні деп жариялады. Бұл спорт мерекесін өткізу күні 2024 жылы Парижде өткен 1924 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары аясында әр түрлі елдер өкілдерінің қатысуымен алғаш рет халықаралық футбол турнирінің 100 жылдығы аталып өтуіне байланысты таңдалды.

Өздеріңіз білетіндей, спорт денсаулықты жақсартып, белсенді өмір салтын ұстануға көмектесіп қана қоймайды, сонымен қатар планетада бейбітшілікті сақтауда басты рөл атқарады. Ал бұл мәселеде спорт түрі ретінде футболдың алатын орны ерекше. Өйткені, бұл жаппай және өте қолжетімді спорт түрі. Ойын қасиеттерінен бөлек, бұл кез келген жастағы, жыныстағы, ұлт пен әлеуметтік жағдайдағы адамдар сөйлейтін әмбебап тіл. Футболдың кең тараған тартымдылығы мен қолжетімділігі оны денсаулық пен бейбітшілікті нығайтудың, қоғамдастық пен ұлттық мақтаныш сезімін дамытудың, өзара түсіністікті, төзімділікті, құрмет пен ынтымақтастықты дамытудың қуатты құралына айналдырады. Сондықтан бұл мереке бекітілді.

Айта кетейік, бейресми, бірақ дәстүрлі түрде Дүниежүзілік футбол күні жыл сайын 10 желтоқсанда тойланып, қазір ресми мәртебе алғанымен, бұл күн 25 мамырға белгіленген. Осылайша миллиондаған адамдар үшін жай ғана ойын емес, өмір салты болып табылатын бұл спорт түріне халықаралық қауымдастық құрмет көрсетеді.

Бұл ойын алғаш рет қашан пайда болғанын ешкім білмейді. Футбол туралы «доп тебу ойыны» ретінде алғаш рет біздің дәуірімізге дейінгі екінші мыңжылдыққа жататын қытай деректерінде тарихшылар тапқан. Ойын Цу Чиу деп аталды, бұл «аяқпен итеру» дегенді білдіреді. Футбол ойнау қытайлық жауынгерлерге жақсы физикалық пішінді сақтауға мүмкіндік берді.

Кейбіреулер футболдың бастаушысы 8 ғасырда Англияда өмір сүрген саксондардың жабайы ойыны деп санайды. Майдан даласында шайқастан кейін жаудың кесілген бастарын тепкілейді.

Футбол Ежелгі Грецияда да, Римде де шамамен екі жарым мың жыл бұрын ойналған. Грекияда бұл ойын «доп үшін шайқас» деп аталды, бұл оның сәйкесінше — жекпе-жек өнерінің барлық түрлерін қолдана отырып ойналғанын көрсетеді.

Бірақ уақыт өте ойын өркениетті формаларға ие бола бастады, әсіресе Англияда. 19 ғасырдың басында футбол артықшылықты оқу орындарында жастар үшін пайдалы іс-әрекет ретінде дамыта бастады. Бұл ойынға деген көзқарасты ғана емес, сонымен қатар танымалдығы артып келе жатқан ойынның өзін де өзгертті.

1904 жылы Халықаралық футбол федерациясы (Француз Federation Internationale de Football Association, қысқартылған ФИФА, орыс транслитерациясында – ФИФА) құрылды, ол қазір 211 ұлттық футбол қауымдастығын біріктіретін әлемдік футбол қауымдастығына айналды. Дүние жүзіндегі барлық футбол турнирлері ФИФА қамқорлығымен өтеді.

БҰҰ Бас Ассамблеясы  ФИФА мен аймақтық және ұлттық футбол федерацияларының, сондай-ақ олардың тиісті ассоциацияларының футбол ойынын ілгерілетудегі негізгі рөлін мойындады. Сонымен қатар, құжат мүше мемлекеттерге «дене және психикалық денсаулық пен салауаттылықты нығайту және қоғамда спорт мәдениетін қалыптастыру құралы ретінде ұлттық және жергілікті деңгейде спортты және дене шынықтыруды, оның ішінде футболды ілгерілету бойынша саясат пен бағдарламаларды қабылдауды ұсынады. »

Бас Ассамблея барлық мүдделі тараптарды ұлттық басымдықтарға сәйкес Дүниежүзілік футбол күнін лайықты түрде атап өтуге және футболдың барлығына, соның ішінде білім беру және ақпараттандыру шаралары арқылы пайдасын ілгерілетуге шақырады.

Кейбір қызықты футбол оқиғалары:

— 1891 жылы 23 наурызда Англияның Солтүстік және Оңтүстік командалары арасындағы матчта футбол қақпасына алғаш рет тор қолданылды;
— 1930 жылы 13 шілдеде Уругвайда тұңғыш әлем чемпионаты басталды;